برخی ملائکه مانند انسان صاحب اختیار هستند

نسیم آنلاین : در یازدهمین قسمت از ویژه‌برنامه «سوره»، گفتگوی مسعود دیانی با سید علیرضا صالحی و سید حسن اسلامی در خصوص «قرآن و اخلاق محیط زیست» پخش شد.

سید علیرضا صالحی در این گفتگو گفت: انسان تنها یک گونه زیستی در میان موجودات است اما از سایر مخلوقات قدرتمندتر است. در دنیای مدرن قدرت تخریب‌گری و تصرف انسان در طبیعت بیشتر هم شده است. گاهی برخی ادیان را به تخریب طبیعت متهم کرده‌اند. می‌خواهند بین ادیان فرق بگذارند و می‌گویند ادیان ابراهیمی با طبیعت بدرفتاری کرده‌اند اما ادیان شرقی به طبیعت احترام می‌گذاشته‌اند.

این پژوهش‌گر در ادامه عنوان کرد: انسان باید فضیلت خودش را به‌ گونه‌ای پرورش دهد که نسبت او با محیط زیست را هم به تعادل برساند. باید درون انسان آباد و درست باشد تا بتواند ارتباط با بیرون خودش را سامان دهد. باید آزادی خودمان را خود مهار کنیم نه این‌که مهارکننده‌های بیرونی بخواهند ما را مهار کنند.

سید حسن اسلامی سپس گفت: امروز مشکل ما این است که در جامعه ما درک دینی نسبت به منابع طبیعی از بین رفته است. این‌ها منابع طبیعی نیستند بلکه موجودات و جانداران عالم هستند. به تعبیر مولانا: این درختان‌اند همچون خاکیان/ دست‌ها برکرده‌اند از خاک دان. کل طبیعت مثل انسان‌ها اعضا و جان دارند و تسبیح‌گوی هستند. اخلاق زیست‌محیطی در پی ارزش‌زدایی از طبیعت و بحران‌هایی به وجود آمد شکل گرفت.

این پژوهش‌گر اخلاق در ادامه گفت: در نگاه دینی قبل از مطرح بودن اخلاق زیستی، توجه به طبیعت به‌مثابه تجلی، آیه و فعل خداوند مطرح است. «وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ یَسْجُدانِ». کل طبیعت یک واحد مخلوق هشیار زنده و جاندار است. در آیه 38 سوره انعام می‌گوید همه حیوانات و پرندگان هم مثل شما انسان‌ها امت هستند. امت یعنی جامعه‌ای که زنده است و ارتباط سامان‌مند با هم دارد و هدفی را دنبال می‌کند. هیچ مخلوقی زیادی نیست. به تعبیر سهراب سپهری: و نخواهیم مگس از سر انگشت طبیعت بپرد. علامه طباطبایی در المیزان بحث جالبی را درباره این آیه در 5 صفحه مطرح کرده است.

سید مرتضی خاتمی خوانساری در بخش دیگری از ویژه‌برنامه «سوره» گفت: انسان، جن و برخی از ملائکه اختیار دارند و باید نسبت به اعمال‌شان پاسخ‌گو باشند. بقیه مخلوقات اختیار ندارند. خداوند در خلقت انسان به خود احسنت گفته چون بهترین خلقت را رقم زده است. اما این به این معنا نیست که انسان بدون هیچ تلاشی خود را بالا بداند. خلقت خدا بارک‌الله دارد اما انسان باید با اعمالش جایگاه خود را مشخص کند که می‌خواهد اعمال خوب انجام دهد یا اعمال بد.

این پژوهشگر تاریخ اسلام افزود: خداوند در قرآن به حضرت داود می‌گوید تو را خلیفه قرار دادیم. این به خاطر اعمال حضرت داود بوده که به چنین جایگاهی رسیده است. در حال حاضر حضرت حجت بن الحسن (عج) خلیفه‌الله هستند. فرق ایشان با ما در چیست که او به این جایگاه رسیده است؟ علم ایشان، عقل و ویژگی‌ها و لیاقت‌های او موجب این جایگاه شده است و این لیاقت‌ها را خود ایشان تحصیل کرده و به دست آورده است. برخی می‌گویند این لیاقت‌ها را خداوند به معصومین داده است. خداوند چنین ظلمی نمی‌کند بلکه هر انسانی خودش باید تلاش کند و به دست بیاورد.

در این برنامه همچنین یوسفعلی میرشکاک به قصه‌خوانی قرآنی از روی بخشی از کتاب «روض الجنان و روح الجنان» پرداخت. بررسی کارنامه قرآن‌پژوهی محمد عابد الجابری نیز بخش دیگری از یازدهمین قسمت برنامه «سوره» بود.

برنامه تلویزیونی «سوره» که به موضوع قرآن اختصاص دارد، در شب‌های ماه مبارک رمضان هر شب ساعت 22:45 دقیقه از شبکه چهار سیما پخش می‌شود. تکرار این برنامه نیز ساعت 17 می‌باشد.

«برنامه تلویزیونی سوره»