طرح خط آهن باکو – نخجوان یا سیاست فرار به جلوی باکو

گروه دفاتر خارجی خبرگزاری تسنیم: فرار به جلو، از شگردهای مهم در سیاست ورزی و بخصوص در سیاست خارجی است. باکو از این شیوه در تعامل با تهران به کرات و بطور مستمر بهره می گیرد. از نمونه های جدید فرار به جلوی باکو، سخنان اخیر جاوید قربان اف، رییس سازمان راه آهن جمهوری آذربایجان درباره طرح احداث خط آهن باکو - نخجوان از مسیر ایران است. جاوید قربان اف، تصریح کرد احداث خط آهن باکو - نخجوان از کوتاه ترین مسیر موجود، یعنی از مسیر ایران، مستلزم واگذاری زمین های مورد نظر از طرف ایران است و موافقت ایران، لازمه ساخت این خط آهن است که دولت جمهوری آذربایجان قصد دارد این طرح را با هزینه یک میلیارد دلار اجرا کند. رییس سازمان راه آهن جمهوری آذربایجان افزوده است که البته مسیر طولانی تر و گران قیمت تر دیگری نیز برای اتصال باکو به نخجوان از طریق راه آهن وجود دارد که آن نیز ادامه خط آهن باکو - تفلیس - قارص به سمت نخجوان از اراضی ترکیه است، اما باکو ترجیح می دهد که خط آهن باکو - نخجوان را از مسیر ایران احداث کند!

نخستین انگیزه باکو از ارائه این طرح، طفره رفتن و فرار از تعهداتی است که درباره مشارکت مالی در احداث خط آهن رشت - آستارا پذیرفته است

ارائه این طرح گران قیمت که در شرایط کنونی به علت بحران مالی حاکم بر دولت جمهوری آذربایجان ، عملا غیرممکن است، از این جهت "فرار به جلوی باکو" تلقی می شود که اهداف سیاسی موذیانه ای پشت سر این طرح وجود دارد. نخستین انگیزه باکو از ارائه این طرح، طفره رفتن و فرار از تعهداتی است که درباره مشارکت مالی در احداث خط آهن رشت - آستارا پذیرفته است. زیرا، درپی حدود دو سال صرف وقت و انرژی مقامات و سران ایران و جمهوری آذربایجان برای مذاکرات طولانی درباره همکاری در ساخت خط آهن رشت - آستارا و ارزیابی سرمایه و هزینه مورد نیاز این طرح راهبردی حمل و نقلی و دیدارها و نشست های مکرر کارشناسی برای سنجش زوایای مختلف آن و توافقات حاصل شده در خصوص مشارکت نصف به نصف در تامین مالی سرمایه یک میلیارد دلاری ساخت خط آهن رشت - آستارا، مدتی است که تعلل و خلف وعده باکو در مشارکت مالی در اجرای این طرح آشکارتر شده است. به نحوی که درپی درخواست های اخیر محمود واعظی، رییس دفتر رییس جمهوری اسلامی ایران و حسن روحانی، رییس جمهوری برای تسریع اجرای تعهدات حاصل شده میان باکو و تهران، اخیرا بنیاد حسین اف، مامور پیشین امنیتی و سفیر کنونی جمهوری آذربایجان در تهران، در سفر به انزلی و دیدار با مقامات استان گیلان اعلام کرد باکو برای مشارکت یکصد میلیون دلاری در سرمایه گذاری خط آهن رشت - آستارا اعلام آمادگی کرده است! حال آنکه، طی دو سال گذشته سخنان مقامات باکو و اخبار رسانه های جمهوری آذربایجان مبنی بر مشارکت مالی دستکم 500 میلیون دلاری باکو در احداث خط آهن رشت - آستارا تاکید داشت که البته مقامات و رسانه های باکو ، آن را با عبارت خفت آور "اعطای وام باکو به تهران" اعلام می کردند و از نظر تبلیغاتی نیز موجبات سرافکندگی تهران را بخاطر "دریافت وام از باکو" فراهم می کردند. اکنون برخلاف تمامی این سوابق، باکو فقط صحبت از مشارکت یکصد میلیون دلاری در احداث این خط آهن می کند و بیهوده و اتلاف وقت بودن تمامی دو سال مذاکره و رفت و آمدهای مقامات دو کشور را به نمایش می گذارد. در چنین شرایطی، ارائه طرح جدید باکو برای اتصال خط آهن جمهوری آذربایجان به نخجوان از مسیر ایران و مطالبه واگذاری زمین های موردنیاز باکو برای احداث این خط آهن در استان های اردبیل و آذربایجان شرقی، علاوه بر اینکه طرح خط آهن رشت - آستارا را به حاشیه می راند یا دست کم آن را تحت الشعاع قرار می دهد، اهداف حیله گرانه دیگری نیز دارد.

قرائن زیادی درباره بی پشتوانه بودن طرح ساخت خط آهن باکو - نخجوان وجود دارد

پیش تر رسانه های باکو اعلام کرده بودند که باکو حدود سی هکتار از زمین های آستارای ایران را برای احداث تاسیسات ایستگاه راه آهن و پایانه های بارگیری و تخلیه بار، از تهران اجاره کرده است و شرکت های جمهوری آذربایجان در آنجا مشغول کار شده اند که البته، این نیز با توجه به حضور و نفوذ گسترده شرکت های رژیم صهیونیستی در حوزه راه و ساختمان جمهوری آذربایجان محل تأمل و سوال برانگیز بوده است. اکنون نیز باکو واگذاری اراضی وسیعی از مناطق شمالی استان های اردبیل و آذربایجان شرق را برای احداث خط آهن باکو - نخجوان ، از تهران مطالبه می کند! مقامات باکو چنین طرحی را در مقابل تهران در شرایطی مطرح می کنند که خود بخاطر بحران مالی حاکم بر جمهوری آذربایجان، توان واقعی و چشم انداز روشنی برای اجرای این طرح گران قیمت به لحاظ اقتصادی و سرمایه گذاری ندارند.

قرائن زیادی درباره بی پشتوانه بودن طرح ساخت خط آهن باکو - نخجوان وجود دارد. باکو سال هاست که براساس راهبردهای تعیین شده از طرف مستشاران صهیونیستی و غربی و ترکیه ای خود ، مشغول ساخت خط آهن گران قیمت و طولانی باکو - تفلیس - قارص است و حتی برای اینکه موافقت دولت گرجستان در احداث این خط آهن را جلب کند، ناگزیر به پرداخت 250 میلیون دلار وام بدون بهره به دولت گرجستان شده است که البته، بعدها این وام بی بهره باکو به تفلیس، به کمک بلاعوض تبدیل خواهد شد و تفلیس با مطرح کردن بهانه ها و دلایل مختلف از بازپرداخت آن به باکو خودداری خواهد کرد. با آنکه میزان زیادی از امکانات باکو برای تکمیل خط آهن باکو - تفلیس - قارص طی سال های گذشته بسیج شده است و شخص الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان نیز شخصا بر اجرای این طرح نظارت می کند، هنوز خط آهن باکو - تفلیس - قارص تکمیل نشده است. در چنین شرایطی که باکو در تکمیل طرح خط آهن باکو - تفلیس - قارص مستأصل شده است، ارائه طرح جاه طلبانه و گران قیمت و طولانی خط آهن باکو - نخجوان، چه توجیه عقلی و منطقی و اقتصادی و مالی می تواند داشته باشد؟ بخصوص که نخجوان با حدود 400 هزار نفر جمعیت (البته، اگر آمار رسمی که باکو اعلام می کند، واقعیت داشته باشد)، چه نیازی به اتصال از طریق راه آهن به باکو دارد؟ آیا درآمدهای این راه آهن خواهد توانست، هزینه های آن را مستهلک کند؟

اگر باکو به علت شک داشتن درباره درآمدهای خط آهن رشت - آستارا، حاضر نیست برای آن پانصد میلیون دلار سرمایه گذاری کند، چطور حاضر شده است برای خط آهن باکو - نخجوان که کاملا مشخص است درآمدی به اندازه درآمد خط آهن رشت - آستارا نخواهد داشت، دستکم یک میلیارد دلار سرمایه ‍گذاری کند؟ مگر اتصال زمینی جمهوری آذربایجان به نخجوان از مسیر جاده های شوسه شمال غرب ایران که تمامی هزینه های مرمت و نگهداری آن را نیز دولت ایران متحمل می شود، برای باکو کفایت نمی کند که باکو خواهان احداث خط آهن باکو - نخجوان شده است؟

در کنار تمامی این ملاحظات و سوالات، این موضوع نیز مطرح است که باکو طی سال های گذشته، نخجوان را که اهالی آن از طریق داد و ستد با ایران امرار معاش می کنند و از طریق خاک ایران به جمهوری آذربایجان رفت و آمد دارند، متاسفانه به حیاط خلوت رژیم صهیونیستی و ترکیه تبدیل کرده است. نظامیان ترکیه بطور غیررسمی در نخجوان حضور دارند و رژیم صهیونیستی نیز نخجوان را به جاسوسخانه خود تبدیل کرده است و حتی در شهریور 1393 پهپاد «هرمس» رژیم صهیونیستی که با پرواز از نخجوان برای جاسوسی از تاسیسات هسته ای نطنز ایران اعزام شده بود، با آتش پدافند نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سرنگون و منهدم شد، مقامات باکو درباره آن اظهار بی اطلاعی می کردند! معنای این ادعای مقامات باکو نیز این است که اراضی نخجوان بدون اطلاع باکو، تحت سلطه رژیم صهیونیستی قرار گرفته است و در چنین شرایطی احداث خط آهن باکو - نخجوان از مسیر ایران چه معنایی می تواند داشته باشد؟

ارائه طرح احداث خط آهن باکو - نخجوان (البته، درست آن طرح خط آهن آستارا - نخجوان است) نمونه دیگری از اخاذی های جمهوری آذربایجان محسوب می شود.

یکی دیگر از ملاحظات ارائه طرح "غیرقابل اجرا یا غیرقابل قبول" خط آهن باکو - نخجوان این است که باکو همواره تلاش کرده است با مطرح کردن موضوعات تبلیغاتی، ایران را در مباحث رسانه ای در موضع پاسخگویی و بدهکاری نگه دارد. در دو دهه گذشته، موضوعات رسانه ای از جمله درخواست اجازه برای دایر کردن کنسولگری جمهوری آذربایجان در تبریز، درخواست غیرمنطقی برای صدور اجازه تاسیس نمایندگی «بنیاد حیدر علی اف» در یکی از شهرهای آذری نشین ایران، درخواست صدور اجازه برای دایر کردن رایزنی فرهنگی باکو در تهران (معنای فرهنگ از نگاه دولت لائیک و شیعه ستیز باکو با معنای متعارف فرهنگ بسیار متفاوت است)، درخواست مجوز برای نمایندگی های شبکه های تلویزیونی باکو در ایران و.... برای بدهکار نشان دادن ایران در مقابل جمهوری آذربایجان مطرح شده اند. حال آنکه، باکو تمامی درخواست های منطقی ایران برای تسهیل ارتباطات مردمی میان دو کشور و حتی درخواست لغو دوجانبه روادید را نیز نمی پذیرد. ایران بطور یکجانبه از بهمن 1388 روادید را برای شهروندان جمهوری آذربایجان لغو کرده است، ولی باکو همچنان بر خودداری از لغو روادید برای ایرانیان اصرار می کند و حتی در آذر 1391 توافق نامه با ایران برای تسهیل تردد مرزنشینان دو کشور را نیز ملغی کرد و مرزنشینان دو کشور را نیز از تسهیلات دوجانبه ای که برای تردد آنها ایجاد شده بود، محروم کرد.

باکو برغم تمامی بی مهری ها (بخوانید خصومت ورزی ها) علیه ایران، طی سال های اخیر امتیازات کلانی نظیر انصراف تهران از اجرای مقررات «اف.آی.آر.» در آسمان منطقه تحت حاکمیت ملی ایران در دریای خزر، حاتم بخشی نیمی از سد نیروگاه آبی خداآفرین که با سرمایه ایران احداث شده است، احداث کارخانه ماشین سازی در شهر نفتچاله، احداث کارخانه داروسازی در شهرک «پیر اللهی» در حومه باکو و صدها امتیاز کوچک و بزرگ دیگر از ایران اخذ و در واقع اخاذی کرده است. ارائه طرح احداث خط آهن باکو - نخجوان (البته، درست آن طرح خط آهن آستارا - نخجوان است) نیز نمونه دیگری از همین اخاذی ها محسوب می شود.

منبع: تسنیم

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.