تهدیدات و چالش های پیش روی شیعیان پاکستان

به گزارش « نسیم آنلاین »، سایت فرهنگ نیوز نوشت:

امروز در پاکستان گروه‌هایی فراطی و تکفیری مانند القاعده و طالبان خطرات گوناگونی برای شیعیان ایجاد می‌کنند.در این سال‌ها حتی این جریان به فعالیت‌های تجاری و ایجاد سازمان‌های آموزشی روی آورده تا در پوشش این فعالیت‌ها مقاصد خود را پیگیری کند .

در بخش قبلی،اوضاع فرهنگی و اجتماعی شیعیان پاکستان در گفتگوی فرهنگ نیور با رئیس سازمان امامیه پاکستان تشریح شد . در ادامه این گفتگو به تهدیدات و چالش های پیش روی شیعیان پاکستان پرداخته می شود.

جناب اقای جعفری در بخش قبلی صحبت‌هایتان به چالش‌های پیش روی شیعیان و جریان وهابیت اشاره کردید. به جز این مساله در شرایط کنونی شیعیان پاکستان با چه مشکلات، تهدیدات و کمبودهایی مواجه هستند؟

شیعیان بخشی از جامعه بزرگ پاکستان هستند و در حالت کلی تفاوتی بین آن‌ها و دیگر شهروندان این کشور نیست. آن‌ها از حقوق برابر با دیگر شهروندان برخوردار بوده و طبق قانون اساسی حق انتخاب به سمت‌هایی مانند رئیس جمهور، نخست وزیر، فرماندهان نظامی و روسای قضایی را دارند. شیعیان در فعالیت‌های سیاسی حضور پر رنگی دارند. خانواده‌های شیعی در بیشتر احزاب سیاسی پاکستان عضویت دارند و در انتخابات مختلف به پارلمان‌های ایالتی و ملی راه می‌یابند. با این حال مردم مناطق مختلف به این افراد به عنوان سیاستمدارانی کارآمد و موثر برای پیگیری مطالباتشان رای می‌دهند و مذهب آن‌ها در این انتخاب تاثیری ندارد. به همین دلیل این نمایندگان معمولا به عنوان نماینده مردم شیعه سخن نمی‌گویند مگر در مواردی که واقعا در حق شیعیان اجحاف شده باشد .

در سیاست‌های عمومی کشور نقش مذاهب و فرقه‌ها کمرنگ است مگر اینکه احزابی با رویکردهای مشخص مذهبی به دنبال اهداف از پیش تعیین شده باشند. به عنوان مثال گروه‌های سیاسی که از حمایت عربستان سعودی، امارات و دیگر کشورهای خارجی از جمله آمریکا برخورداند سیاست‌های این کشور‌ها را دنبال می‌کنند. در مجموع احزاب بزرگ سنی از جمله «عوامی تحریک» و «جامعه علمای پاکستان» مشکلی با شیعیان ندارند .

در انتخابات، جمعیت شیعه به احزابی مانند «حزب مردم پاکستان» رای می‌دهند. در دوره پیشین، رئیس پارلمان یک فرد شیعه بود. «بی‌نظیر بوتو» و «آصف علی زرداری» به عنوان رهبران سیاسی شیعه شناخته می‌شوند با این حال آن‌ها علاقه‌ای به مذهبی کردن مواضع خود نداشتند و تنها به عنوان یک سیاستمدار به وظایف خود عمل می‌کردند .

با این حال همانطور که قبلا اشاره شد حضور برخی جریان‌های افراطی و نیز حامیان گروه‌هایی مانند طالبان در دستگاه‌های کشوری و لشکری موجب شده آن‌ها نتوانند از این حق به طول کامل برخوردار شوند. این‌ها محدودیت‌هایی است که افراط گرایان و نه قانون اساسی برای شیعیان ایجاد کرده‌اند. در واقع آن‌ها با سوء استفاده از آزادی‌های موجود، مشکلاتی را برای دیگر مذاهب و اقلیت‌ها ایجاد کرده‌اند .

تهدیدی که شیعیان پاکستان با آن مواجه هستند، جریان تکفیری است که طی دهه‌های اخیر با حمایت کشورهای منطقه و قدرت‌های غربی به وجود آمده است. وابستگان به این جربان در گذشته با عنوان جهاد در برابر اشغالگری شوروی تجهیز شدند و اکنون سلاح‌های خود را علیه شیعیان به کار می‌گیرند. امروز در پاکستان گروه‌هایی مانند طالبان خطرات گوناگونی برای شیعیان ایجاد می‌کنند. آن‌ها از سوی کشورهای منطقه و در راستای اهداف این کشور‌ها حمایت می‌شوند. در این سال‌ها حتی این جریان به فعالیت‌های تجاری و ایجاد سازمان‌های آموزشی روی آورده تا در پوشش این فعالیت‌ها مقاصد خود را پیگیری کند. متاسفانه این جریان در سطوح دولتی و نظام آموزشی کشور نیز نفوذ کرده و به دنبال تضعیف شیعیان است .

یکی از این گروه‌ها سپاه صحابه است. این گروه طی سال‌های پایانی دوره ژنرال پرویز مشرف قدرت گرفت. گروه دیگری با عنوان لشکر جنگوی نقش بارزی در گسترش شعارهای تکفیری و حملات تروریستی علیه شیعیان ایفا کرد. اعضای این دو گروه به ایجاد شاخه‌های مختلفی در درون جامعه پاکستان پرداخته و به فعالیت‌های خود ادامه دادند. امروزه ما شاهد شکل گیری گروه‌های جدیدی هستیم که جای گروه‌های پیشین مانند طالبان و سپاه صحابه را گرفته‌اند .

از طرف دیگر، شیعیان در درون خود نیز با مشکلاتی مواجه هستند. از جمله اینکه آن‌ها به گروه‌های سیاسی و فرق مختلف تقسیم شده‌اند. سه گروه عمده شیعیان که به دلیل رویکردهای سیاسی و مذهبی مسیرهای جداگانه‌ای را نسبت به یکدیگر انتخاب کرده‌اند عبارتند از شورای علمای شیعه، مجلس وحدت مسلمین و تحریک برادری امت مصطفی .

همچنین می‌توان به فقدان نظام آموزش دینی یکدست و وحدت آفرین در سطح ملی در مدارس و دانشگاه‌ها اشاره کرد . در این سیستم جوانان پاکستانی با ادیان و مذاهب مختلف و تعامل با پیروان دیگر مذاهب آشنا نمی‌شوند. نبود برنامه جامع برای توسعه و رشد وضعیت اقتصادی اقلیت از جمله مشکلات اصلی است. به عنوان مثال سازمان اقتصادی مشخصی برای تامین خواسته‌های جامعه شیعیان وجود ندارد .

با تمام این‌ها نباید فراموش کنیم که دشمن اصلی ما امروز در خارج از مرزهای کشور قرار دارد و به دنبال ایجاد اختلاف در بین مسلمانان است. ما باید تفکرات فرقه‌ای را کنار گذاشته همگی پرچم اسلام را بلند کنیم و به عنوان ملتی مسلمان وحدت خود را حفظ کنیم. با چنین رویکردی می‌توانیم به خواسته‌های خود نیز برسیم. زیرا در این صورت ما نه تنها به عنوان شیعیان بلکه به عنوان مسلمانانی واقعی و شهروندانی پاکستانی شناخته شده و می‌توانیم با کنار زدن تمام موانع زندگی عادلانه را برای پیروان تمام ادیان و مذاهب فراهم کنیم .

*با توجه به مباحث سیاسی که مطرح کردید در حال حاضر وضعیت اقتصادی شیعیان در جامعه امروز پاکستان به چه شکل است؟

در پاکستان فضای آزادی برای فعالیت شیعیان در زمینه‌های اقتصادی و مذهبی وجود دارد. بسیاری از شیعیان تاجرانی بزرگ و دارای پست‌های مدیریتی در شرکت‌های اقتصادی و تجاری هستند. آن‌ها همچنین در دستگاه‌های اداری و نظامی سمت‌های بلندپایه‌ای دارند. اما گاهی اوقات برخی جریان‌های افراطی در بخش‌های تجاری و اداری می‌کوشند از پیشرفت کاری شیعیان جلوگیری کنند. در این موارد به جای برخورد با این جریان‌ها به آن‌ها آزادی عمل نیز داده می‌شود .

با این وجود شیعیان اجازه نمی‌دهند وضعیت اقتصادی آن‌ها تحت الشعاع این گونه اقدامات قرار گیرد. در واقع قدرت اقتصادی شیعیان به حدی است که دولت در بسیاری از موارد به توانایی‌های آن‌ها پی برده و از همکاری آنان بهره‌مند می‌شود. همچنین موضع گیری‌های رهبران شیعیان در پاکستان مورد توجه افکار عمومی بوده و در مسائل مختلف تعیین کننده است .

*نظر شما در مورد تهدید تهاجم فرهنگی غرب علیه کشورهای اسلامی چیست؟ این موضوع تا چه حد در پاکستان مورد توجه قرار گرفته است؟

تهاجم فرهنگی یک تهدید جدی غرب علیه جوامع اسلامی است و در واقع از سال‌ها پیش مورد توجه جامعه مسلمان پاکستان قرار گرفته است. ما در این کشور با عناوین مختلفی از جمله پیشرفت، آموزش و آزادی بیان مورد هجمه فرهنگ غرب واقع شده‌ایم به گونه‌ای که ارزش‌های دینی و فرهنگی ما دچار آسیب‌های جدی شده است. پیش‌تر این هجمه فرهنگی از طریق شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای و کابلی به زبان‌های هندی و انگلیسی انجام می‌گرفت که والدین با اعمال کنترل می‌توانستند تا حدی از خطرات آن جلوگیری کنند. اما امروز نسل جوان هر لحظه با استفاده از گوشی همراه، اینترنت و ابزارهای فناوری جدید در معرض این خطر هستند. برخی طرح‌های دولتی نیز در راستای ترویج فرهنگ غربی است. به عنوان مثال دولت با عنوان تسهیل در آموزش به جوانان لپ تاپ می‌دهد و یا اینکه اینترنت با بهایی اندک در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد، در حالی که در واقعیت امر این‌ها به ابزاری برای گسترش هر چه بیشتر فرهنگ غربی و اعمال نفوذ در نسل جوان تبدیل شده است. به گونه‌ای که کودکان ما با ورود به اینترنت و تنها با یک کلیک بد‌ترین صحنه‌ها را که تاثیر عمیقی در تربیت آن‌ها می‌گذارد، مشاهده می‌کنند .

همچنین کانال‌های بی‌شمار ماهواره‌ای با نمایش سریال‌ها و فیلم‌های غربی به تخریب باورهای اسلامی و فرهنگ غنی مردم می‌پردازند. آن‌ها همچنین موجب رواج فرهنگ برهنگی و لاابالیگری در بین جوانان می‌شوند و ما امروز پیامدهای منفی این هجمه فرهنگی را در جامعه می‌بینیم. در دنیای کنونی ما ارزش‌های اعتقادی و اخلاقی در حال رنگ باختن است و طرز فکر مادی و خودخواهی دربین جوانان همه گیر شده است. با این حال در سطح جامعه و دستگاه‌های دولتی تلاشی جدی برای مقابله با این خطر جدی مشاهده نمی‌شود .

*بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری جضرت امام خمینی (ره)، جمهوری اسلامی حمایت از مسلمانان جهان را وظیفه خود می‌داند که حمایت از ملت مظلوم فلسطین نمونه بارز این موضوع می‌باشد. در همین راستا رهبر معظم انقلاب اسلامی از حقوق شیعیان در تمام کشورهای اسلامی دفاع می‌کند. جمهوری اسلامی ایران و رهبری آن به عنوان منادی وحدت در جهان اسلام، نزد شیعیان پاکستان از چه جایگاهی برخوردارند؟

شیعیان پاکستان به ایران به عنوان یک کشور بزرگ شیعی توجه خاصی دارند و زیارت از اماکن مقدس این کشور در اولویت‌های آنان قرار دارد. آنان همچنین احترام ویژه‌ای برای رهبر ایران که زعامت جمهوری اسلامی در عرصه بین الملل را دارند، قائل هستند. شیعیانی که به ویژه در بخش‌های سیاسی فعال هستند از دستاوردهای ایران در زمینه‌های مختلف خوشحال می‌شوند و مشکلات ایران را نیز مشکلات خودشان می‌دانند. هر چند این گروه اکثریت شیعیان پاکستان را تشکیل نمی‌دهند اما مواضع آن‌ها تاثیر چشمگیری بر مواضع افکار عمومی جامعه شیعه دارد .

شاید اقلیت بسیار کمی در بین علمای شیعه پاکستان عقاید متفاوتی نسبت به ایران داشته و برخی دشواری‌ها در کشور را ناشی از تحولات سال‌های گذشته ایران بدانند، اما بخش اعظم آنان بر این باورند که بهبود وضعیت شیعیان در پاکستان مرهون انقلاب اسلامی و رهبری آن بوده و این ارتباط باید حفظ شود .

*شیعیان پاکستان چه انتظاراتی از جمهوری اسلامی ایران دارند؟

جامعه شیعیان پاکستان که در گروه‌های سیاسی و مذهبی گوناگون عضویت دارند امیدوارند در سایه رهبری واحد در زیر پرچم ولایت فقیه گردهم آیند. در حال حاضر گروه‌های شیعه با تفسیرهای متفاوت خود از ولایت فقیه به دو گروه هواداران علامه سید ساجد علی نقوی و هواداران آقا بهاء الدینی تقسیم شده‌اند. انتظار شیعیان این است که رهبری ایران در حل این اختلاف نظر نقش آفرینی کند .

انتظار دیگر این است که از شیعیان حمایت شود. همانطور که دشمنان اسلام به حمایت همه جانبه از ایادی خود در بخش‌های اقتصادی و آموزشی می‌پردازند، باید نیروهای حامی شیعیان نیز به شکلی عملی وارد عرصه شده و از آن‌ها برای به نمایش گذاشتن چهره واقعی اسلام حمایت کنند.