گزارش نیویورک‌تایمز از روایت‌های متناقض ترور دانشمند هسته‌ای ایران

نسیم‌آنلاین؛ رضا مرزانی: نیویورک‌تایمز در گزارشی به آشفتگی رسانه‌ای و تناقض‌های روایت ترور شهید فخری‌زاده اشاره می‌کند و این وضعیت را تلاشی برای سرپوش گذاشتن بر واقعیت ماجرا دانسته است. نویسنده این مقاله معتقد است از زمان کشته شدن دانشمند در روز جمعه، گزارش‌های متناقض در رسانه‌های خبری رسمی در مورد فرار یا حتی وجود یک تیم مهاجم ـ به همراه تأکید بر هشدارهای پیشین وزارت کشور در مورد این حمله ـ حاکی از اختلاف میان آژانس‌های اطلاعاتی ایرانی است که می‌کوشند انگشت اتهام این نقص امنیتی فاحش را به سوی دیگری نشانه روند.

مقامات ایرانی بر گرفتن انتقام خون محسن فخری‌زاده، این دانشمند هسته‌ای تأکید می‌کنند. وی یکی از مقامات بلند پایه وزارت دفاع بود. احتمال یک ضدحمله علیه اسرائیل یا غرب ممکن است تلاش‌های دولت جدید بایدن را تحت تأثیر قرار داده که می‌کوشد توافقنامه هسته‌ای را با ایران احیا کند.آقای فخری‌زاده که ناظر برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران بود، یک هدف کاملاً آشکار محسوب می‌شد. رهبران اسرائیلی آشکارا از او به عنوان یک تهدید یاد کرده بودند و گروه ویژه سپاه پاسداران ایران به حفاظت از او اولویت داده بود.

او حداقل اولین نفر از مقامات برجسته ایرانی تحت حفاظت سرویس‌های امنیتی ایران نبود که در سال جاری ترور شد؛ اولین مورد ژنرال قاسم سلیمانی بود که در ماه ژانویه در یک حمله پهپادی آمریکایی کشته شد. ناکامی در دستگیری قاتلین آقای فخری‌زاده بر رسوایی حاصل از ناکامی دولت در جلوگیری از خود عمل ترور افزوده است. ایرانی‌ها در رسانه‌های اجتماعی روایت‌های جدیدی را شکل بخشیده‌اند که این اقدام به صورت خودکار اجرا شده تا از این طریق خجالت‌زدگی ناشی از فرار بی‌نقص قاتلین را به حداقل ممکن برسانند.

استفاده از یک سلاح کنترل از راه دور بعید نیست. ارتش اسرائیل چنین تسلیحاتی را در اختیار دارد و در دیگر مواقع از آن‌ها استفاده کرده است. برخی گزارش‌های ایرانی‌ روز شنبه اعلام کردند که یک چنین سلاحی در حمله روز جمعه مورد استفاده قرار گرفته است. اما گزارش‌های رسمی ایران و گزارش شاهدان از یک درگیری مسلحانه میان محافظان آقای فخری‌زاده و چندین مهاجم حکایت می‌کرد. مقامات کنونی و پیشین اسرائیلی بر این امر تأکید کردند که آژانس‌های اطلاعاتی اسرائیلی سابقه خوبی در خارج کردن تروریست‌ها از کشورهای هدف، از جمله ایران دارند.

اسرائیل ظاهراً در فاصله سال‌های 2007 تا 2012 حداقل پنج دانشمند ایرانی را کشته است تا از این طریق برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند؛ مقامات اسرائیلی این برنامه را یک تهدید موجودیتی تلقی می‌کنند. تهران تاکنون فقط یکی از عوامل را دستگیر کرده است؛ یک ایرانی که در سال 2010 در تلویزیون اعتراف کرد که در اسرائیل آموزش دیده تا بمب روی موتور سیکلت را تعبیه کند و یک دانشمند را هنگام ترک منزل خود به قتل برساند. عوامل در پس دیگر تلاش‌های ترور‌یستی و برخی عملیات‌های بزرگ‌تر همگی گریخته‌اند.

نقش یک سلاح کنترل از راه دور در یک حمله پیچیده توسط یک تیم تروریستی اولین بار در گزارشی آشکار شد که توسط یک مستندساز وابسته به سپاه پاسداران ایران منتشر شد. یک سلاح خودکار شبیه به این مورد ظاهراً توسط ارتش اسرائیل از سال 2010 به خدمت گرفته شده است. این سلاح که توسط کمپانی تسلیحاتی رافائل ساخته شده، مجهز به سیستم نوری برای هدف‌گیری و تصویربرداری است. نام این سیستم در زبان عبری «سجع» است و معنای «شما شلیک خود را می‌بینید» دارد. اخبار اسرائیلی گزارش می‌کنند که یکی از مقامات اطلاعاتی ارشد گفته است که ارتش از این سلاح برای کشتن فلسطینی‌هایی استفاده کرده است که تلاش می‌کنند از غزه وارد اسرائیل شوند.

علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملّی، در مصاحبه با تلویزیون دولتی ایران در روز دوشنبه این روایت را تقویت کرد. وی همچنین تأکید کرد که نهادهای اطلاعاتی ایران پیش از این می‌دانستند که اسرائیلی‌ها در همان جاده به دانشمند ایرانی حمله خواهد کرد و اینکه گروه مسلح مجاهدین خلق نیز در این ماجرا دخالت داشتند. سخنگوی دولت ایران، روز سه‌شنبه در تلاش برای نشانه رفتن انگشت اتهام به سمت سپاه پاسداران در جلوگیری از این حمله گفت که وزارت اطلاعات به تیم امنیتی دانشمند هسته‌ای چند هفته پیشتر «اطلاعاتی دقیق و مشخص» را در مورد یک ترور احتمالی اعلام کرده بود که مکان‌های احتمالی نیز در آن ذکر شده بود.

در میانه دعاوی متناقض، گزارش مربوط به اجرای این حمله به صورت کاملاً خودکار توجه چندانی را به خود جلب نکرد زیرا به طور کامل با گزارش‌های شاهدان عینی که در رسانه‌های دولتی منعکس شد، تناقض دارد و نیز اظهارات اعضای خانواده دانشمند ترور شده را نیز نقض می‌کند. بلافاصله پس از ماجرا، یک شاهد عینی که نام او افشا نشد؛ گفت که وی شاهد انفجار نیسان بود و توضیح داد که درگیری مسلحانه شدیدی میان محافظین و تروریست‌ها رخ داد. شاهد عینی که حدس می‌زد حداقل شش نفر تروریست در این ماجرا دخالت داشتند؛ گفت: «یک تیرانداز روی جاده زانو زده و شروع به تیراندازی به طرف من کرد. من فوراً مسیر خودرو را تغییر دادم ولی او همچنان شلیک می‌کرد.»

دیگر گزارش‌های ابتدایی مدعی شده‌اند که حامد اصغری، یکی از محافظان، خود را روی دانشمند انداخته و چهار گلوله به او اصابت کرده است. اعضای خانواده او گفتند که آن محافظ همچنان زنده است اما وضعیت وخیمی دارد. حامد، فرزند محسن فخری‌زاده در یک مصاحبه با تلویزیون ایران گفت که وی ظرف مدت چند دقیقه به صحنه رسید و مادر او نیز همراه با پدر در خودرو حضور داشت و آقای فخری‌زاده در آغوش او جان سپرد. او در تأیید درگیری مسلحانه دو طرفه با مهاجمین گفت: «این یک ترور نبود بلکه یک صحنه جنگی بود.»

همسر یکی دیگر از دانشمندان هسته‌ای در گفتگو با تلویزیون ایران گفت که وی با خانم فخری‌زاده پس از این ماجرا دیدار کرده و شاهد زخم‌های ناشی از ترکش در اطراف صورت و بدن او بوده است. شهره پیرانی گفت که خانم فخری‌زاده توضیح داد که «گلوله‌ها از چپ و راست سر ما عبور می‌کرد.» برخی گزارش‌ها در ابتدا مدعی شدند که یکی از تروریست‌ها دستگیر شده است، اما این دعاوی در ادامه دیگر تکرار نشد. اما در پس همه این ماجراها، نگرانی‌های جدی وجود دارد. سرلشگر حسین دهقان، مشاور نظامی ارشد رهبر ایران در یک مصاحبه تأکید کرد: «یک شکاف اطلاعاتی جدی وجود دارد. افرادی در داخل نظام هستند که اطلاعات را به دشمنان می‌دهند و دشمن بر اساس این اطلاعات درز شده نقشه‌های خود را طراحی و اجرا می‌کند.»