مالیات بر خانه‌های خالی طرحی برای اصلاح قیمت مسکن

نسیم آنلاین ؛ حمیدرضا اکبری: طرح مالیات بر خانه‌های خالی از در سال ۹۴ برای جلوگیری از احتکار مسکن و در نتیجه کنترل قیمت آن، به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید. پس از تصویب این طرح مقرر شد دولت بر اساس تبصره ۷ ماده ۱۶۹ قانونِ اصلاح قانون مالیات های مستقیم در مجلس، ظرف ۶ ماه با راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان اخذ مالیات بر خانه‌های خالی کلید بزند.

اما با گذشت ۶ ماه، دولت انجام این طرح را با بهانه های مختلف به تعویق می‌انداخت و پس از چند سال همچنان با وعده های مختلف از راه اندازی سامانه املاک و اسکان خبر می داد، اما در عمل اتفاق خاصی رخ نمی داد. در این بین عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی دولت روحانی نیز در ۳ نامه جداگانه به اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، درخواست حذف تبصره ۷ ماده 1۱۶۹ قانون اصلاح قانون مالیات های مستقیم را ارائه کرد و طرح مالیات بر خانه‌های خالی را بیش از پیش با تعویق مواجه کرد.

در سایه بی عملی دولت، مجلس هم به عنوان نهاد نظارتی از سال ۹۴ به بعد به شکل قابل قبولی بر این موضوع نظارت نکرد. این در حالی بود که مجلس می‌توانست دولت را به اجرای قانون مجبور کند. در نهایت سامانه املاک و اسکان اواخر سال گذشته ( سال ۹۸) با ۴ سال تاخیر در حالی که هنوز اطلاعات مورد نیاز، در آن بارگزاری نشده بود آماده شد. باید توجه داشت بدون وجود اطلاعات دقیق از املاک کشور و مالکان آن‌ها، مسئولین امور مالیاتی نمی‌توانند جهت اخذ مالیات از خانه‌های خالی اقدام کنند. در بودجه سال ۹۹ شهرداری‌ها موظف شده‌اند تا برای شناسایی خانه‌های خالی به دولت کمک کنند و در مقابل ۵۰ درصد از درآمدهای اخذ شده را دریافت کنند . علاوه بر شهرداری، وزارت دادگستری، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، وزارت نیرو و وزارت کار ، تعاون و رفاه اجتماعی باید اطلاعات خود را در اختیار سامانه املاک و اسکان قرار دهند. پس از تکمیل اطلاعات و ثبت آن در این سامانه، امکان شناسایی خانه‌های خالی برای سازمان امور مالیاتی جهت اخذ مالیات از آن‌ها فراهم خواهد شد.

مالیات در فرانسه خانه‌های خالی را ۱۳ درصد کاهش داد

در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ خانه‌‌های خالی در کشورهای غربی به یک پدیده مرسوم تبدیل شده بود. در سال ۲۰۰۵ میزان خانه‌های خالی در قاره اروپا حدود ۱۰ درصد و در کشور آمریکا حدود ۱۲.۷ درصد بوده است. این درحالی بود که در این زمان نیاز مصرفی برای خرید مسکن در این کشورها وجود داشت اما دارندگان مسکن به دلایلی از عرضه خانه‌ها سر باز میزدند؛ و این امر موجبات عدم تعادل در بازار مسکن را فراهم کرده بود .

در این راستا در سال ۱۹۹۹ متولیان مسکن در کشور فرانسه پس از وجود شکست در بازار مسکن، با انتشار مقاله‌ای تحت عنوان «آیا مالیات بر خانه‌های خالی میتواند میزان آن را کاهش دهد؟» به بررسی اجرای آزمایشی این مالیات در مناطقی‌ در فرانسه پرداختند. نتایج تحقیق پس از اجرای آزمایشی اخذ مالیات از خانه‌های خالی توسط برخی شهرداری‌های فرانسه، نشان داد که در یک دوره ۴ ساله از ۱۹۹۹ به طور میانگین حدود ۱۳ درصد از میزان خانه‌های خالی در این مناطق کاهش یافت .

۲میلیون و پانصد هزار خانه خالی در ایران وجود دارد

طبق گفته نائب رئیس اول اتحادیه مشاوران املاک تهران، از میان ۲۵ میلیون واحد مسکونی موجود در کشور، ۲.۵ میلیون واحد خالی است که ۵۰۰ هزارتای آن در تهران وجود دارد. کوچکی نژاد عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس هم در رابطه با موضوع اخذ مالیات بر خانه‌های خالی گفته است: به دلیل کاهش عرضه ناشی از احتکار مسکن، قیمت این کالا به صورت نجومی بالا رفته است اما مالیات بر خانه‌های خالی قیمت مسکن را کاهش می‌دهد.

نمایندگان مجلس در نشست علنی ۲۲ تیر ماه دو فوریت طرح اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم (مالیات بر خانه‌های خالی) را تصویب کردند خاندوزی نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در رابطه با این طرح گفته است: در بازه ده ساله میزان خانه‌های خالی در کشور ۴ برابر شده است. دو رکن اثر بخش کردن نرخ مالیات و شناسایی دقیق‌تر خانه‌های خالی از طریق سامانه املاک و اسکان در طرح جدید مد نظر مجلس قرار دارد .

او اظهار داشته است: در سال اول اجرای این قانون، شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر و از سال دوم به بعد، همه شهرها مشمول اجرای آن خواهند بود. برای خانه‌های نوساز یک سال و غیر نوساز ۶ ماه مهلت برای عرضه به بازار داده شده است. هدف این قانون محتکرانی است که چند هزار واحد خالی دارند و به بازار عرضه نمی‌کنند .

نحوه اخذ مالیات از خانه‌های خالی

یکی از سوالاتی که برای عموم مردم وجود دارد نحوه اجرای این قانون و اخذ مالیات است. طبق گفته معاون سازمان امور مالیاتی اگر خانه ای ۱ سال خالی بماند از آن مالیاتی گرفته نمی شود اما از سال دوم ۵۰ درصد ارزش اجاره ملک، سال سوم ۱۰۰ درصد ارزش اجاره و سال چهارم یک و نیم برابر ارزش اجاره بها مشمول مالیات می‌شود .

علیزاده در اینباره گفته است: مالیات بر خانه‌های خالی بر اساس ارزش ملک، موقعیت و متراژ آن محاسبه می‌شود . برای مثال اگر ارزش اجاری ملک در یک محله مثلاً ماهیانه ۵ میلیون تومان تعیین شود، درآمد موجر در پایان سال ۶۰ میلیون تومان است؛ حال اگر این واحد خالی باشد، در پایان سال دوم، ۳۰ میلیون تومان، سال سوم ۶۰ و سال چهارم به بعد ۹۰ میلیون تومان از مالک واحد خالی، مالیات دریافت می‌شود.