رحمان سعادت در گفت‌وگو با نسیم آنلاین مطرح کرد
انبوه‌سازان را در مسیر خانه‌دار شدن مردم قرار دهید؛ نه احتکار مسکن!
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان گفت: دست روی دست گذاشتن و رد کردن یک طرفه طرح مسکن‌های کوچک، عواقبی چون عدم ازدواج، عدم فرزند آوری و افزایش فساد در جامعه را به دنبال دارد.
نسیم آنلاین ؛ ساحل عباسی: یکی از مهم‌ترین موضوعات اقتصادی که هم به زندگی مردم ارتباط دارد و هم بخش‌های مختلف اقتصادی را درگیر می‌کند، مسکن است. موضوعی که در هفت سال گذشته دولت اعتنایی بدان نکرده اما ماه‌های آخر دولت به فکر خانه دار کردن مردم با ارائه طرح‌هایی چون خانه‌های استیجاری یا تولید واحدهای کوچک افتاده است. رحمان سعادت اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان در این گفت‌وگو بخشی از مشکلات بخش مسکن و موضوعاتی که در فرهنگ استفاده از مسکن باید تغییر کند را با ما در میان گذاشته است.
بحث ساخت واحدهای استیجاری یک بار دیگر مطرح شده است، لذا همکاری انبوه‌سازان با دولت الزامی است، از نظر شما چه نوع همکاری در این طرح عایدی اقتصادی برای مردم و انبوه‌سازان به دنبال خواهد داشت؟نه تنها در ایران بلکه در تمامی کشورهای جهان سرمایه‌گذاران به دنبال کسب سود هستند، این یک واقعیت است و نمی‌توان منکر آن شد که سرمایه‌گذار به دنبال بازارهای سودآوری است که با کمترین میزان ریسک، سودآوری بالایی داشته باشد، بنابراین سرمایه‌گذار میل به حرکت به این سمت را دارد. میل به حرکت سرمایه‌ها به سمت بازارهای سودآور در دهه‌های گذشته در بازار مسکن عامل اطمینان بخشی برای هدایت سرمایه‌ها به این حوزه و از سوی دیگر افزایش درآمد مردم با توجه به راه افتادن ده‌ها شغل و صنعت در بخش مسکن بود. ورود برخی از سرمایه‌گذاران به حوزه ساخت‌وساز مسکن امر مبارکی بود که متأسفانه با روی کار آمدن دولت آقای روحانی و بی‌توجهی به این بخش؛ فضای تولید مسکن و رونق در فضای بسیاری از کسب‌وکارها از دست رفت.
بی‌تردید اگر دولت فضای مسکن را سودآور کند، نه اینکه روی قیمت مسکن برای مصرف‌کننده سودآوری کند، بلکه اگر هزینه مجوزهایی که به تولیدکنندگان داده می‌شود با کاهش قابل توجهی رو به رو شود و با لحاظ کردن معافیت‌های مالیاتی، اعطای زمین رایگان یا ارزان قیمت به انبوه‌سازان بخش بزرگی از معضل مسکن حل می‌شود. قسمت قابل توجهی از قیمت مسکن به دلیل قیمت بالای زمین و عرصه و عیان آن است. موضوع اعطای زمین رایگان به انبوه‌سازان بارها و بارها از سوی کارشناسان اقتصادی و مسکن مطرح شده چرا که با کاهش یا رایگان شدن زمین امکان ساخت‌وسازهای بسیاری برای انبوه‌سازان در سراسر کشور ایجاد می‌شود و به تبع آن امکان خرید واحدهای مسکونی برای طبقات پایین و ضعیف جامعه نیز فراهم می‌شود. انبوه‌سازان هم بدون توجه به قیمت نهایی از بازار مسکن سود می‌برند، لذا معتقدم در حوزه مسکن کارهای زیادی می‌توان انجام داد که هم برای تولیدکنندگان و هم برای مصرف‌کنندگان سود داشته باشند و با کاهش قیمت بخش بزرگی از مسئله مسکن را در کشور حل کند.
آیا طرح مسکن استیجاری الگو گرفته‌شده از طرح‌هایی است که پیش‌ازاین در سایر کشورها امتحان شده است؟بله این طرح دهه‌ها پیش زمانی که برخی کشورها که مثل ما مشکل مسکن داشتند به مرحله اجرا درآمد، لذا هیچ اشکالی ندارد که از طرح‌های مسکنی که در سایر کشورها استفاده شده الگوبرداری کنیم. حتی طرح مسکن مهر که به وسیله دولت قبل اجرایی شد از کشور ونزوئلا گرفته‌شده بود که خوشبختانه در ایران هم تجربه خوبی از آب درآمد لذا انتظار می‌رود دولت با توجه به ساخت‌وساز واحدهای مسکونی استیجاری با یک تیر چند نشان بزند. علاوه بر هدایت سرمایه‌ها به سمت مسکن و کاهش و جمع‌آوری نقدینگی از بازارهای دلالی، رونق را به کسب‌وکاری که حول تولید مسکن درآمد دارند بازگرداند.
موضوع دیگر ایراداتی است که به مسکن‌های با متراژ پایین گرفته‌شده نظر شما در این باره چیست؟ آیا ساخت این واحدها منجر به تغییری در مسئله مسکن کشور می‌شود؟به هر حال در حوزه مسکن راه زیادی در پیش داریم، مثلاً بحث واحدهای با متراژ پایین که مسئله‌ساز شده است یکی از این فرهنگ‌سازی هاست که باید درباره آن بیشتر بحث کرد. با اینکه برخی از کارشناسان مخالف ساخت واحدهای کوچک متراژ هستند اما به هر حال مشکل مسکن جوانان بخصوص در شهرهای بزرگ را از جایی باید کلید زد تا حل شود. از ابتدا نمی‌توان آن‌ها را صاحب‌خانه‌های صد متری کرد، دست روی دست گذاشتن و رد کردن یک‌طرفه چنین طرح‌هایی عواقبی چون عدم ازدواج، عدم فرزند آوری و افزایش فساد در جامعه را به دنبال دارد، لذا این موضوع را باید از همه زوایا مورد تحلیل و بررسی قرار داد. موضوع دیگری که باید در ایران فرهنگ‌سازی شود این است که مسکن یک کالای مصرفی است نه کالای سرمایه‌ای، باید این اطمینان به مردم داده شود که برای آن‌ها خانه ساخته می‌شود و روند مطلوبی پیش روی اقتصاد قرار می‌گیرد تا به دلیل نا اطمینانی از آینده مسکن از سبد سرمایه‌ای مردم برداشته شود، چرا که این نوع نگرش دردسرهای بزرگی برای جامعه ایجاد کرده است. سرمایه‌ای بودن مسکن منجر به کلاه‌برداری‌های بزرگی در این بخش می‌شود و متأسفانه هر روز شاهد هستیم بخشی از مردم به دلیل این موضوع حجم عمده‌ای از دارایی و پول خود را از دست می‌دهند، لذا به نظر می‌رسد باید در این حوزه کارهای جدی انجام شود.
در تولید واحدهای استیجاری کدام توافق به نفع تولیدکننده و مردم است؟اعطای تسهیلات به انبوه‌سازان بسیار مهم است؛ کاهش هزینه مجوزها و معاملات برای ساخت انبوه مسکن اهمیت دارد چرا که با اعطای وام ارزان قیمت به انبوه‌سازان مشروط بر اینکه آن‌ها نیز مسکن را با قیمت ارزان به دست مصرف‌کننده برسانند یا در بازاری که دولت مشخص کرده قرار دهند مطمئناً به سرعت شاهد کاهش قیمت‌ها خواهیم بود. در صورتی قیمت مسکن کاهش می‌یابد که دولت چانه‌زنی‌ها و قواعد و قراردادهای اصولی با انبوه‌سازان منعقد کند، یعنی امکانات، تسهیلات و مساعدت‌هایی که از طرف دولت به انبوه‌سازان می‌شود در نتیجه روی قیمت مسکن و کمک حال متقاضیان واقعی مسکن باشد، اگر دولت تسهیلات منابع کشور را به انبوه‌سازان بدهند و آن‌ها با قیمت گران به مردم عرضه کنند و به نوعی ثروت روی ثروت بگذارند یا موجب احتکار مسکن شوند نه تنها کاری از پیش نمی‌رود بلکه اوضاع سخت‌تر از اکنون نیز می‌شود. در این صورت دولت با دست خود به احتکارگران در حوزه مسکن کمک کرده است و عملاً دولت به انحصار مسکن کمک کرده است. دولت باید انبوه‌سازان را به عنوان پیمانکار برای ساخت مسکن وارد این موضوع کند، یعنی شبیه آنچه در طرح مسکن مهر انجام شد که دولت امکانات مواد اولیه را در اختیار پیمانکار قرار داد و در نهایت خود آن راخریداری کرد و سپس به دست متقاضیان رساند، این روند می‌تواند با مدیریت مطلوب دولت به تعادلی شدن قیمت مسکن کمک کند.
در موضوع مسکن و اجاره‌نشینی یکی از مسائل همیشه اسباب‌کشی‌ها و تحمیل خساراتی از این دست به مردم است آیا برای جلوگیری از وارد شدن خسارت به مردم راهکاری وجود دارد؟یکی از موضوعاتی که در اجاره‌نشینی می‌توانیم من‌بعد درباره آن فرهنگ‌سازی کنیم، موضوع کاهش هزینه‌های جابه‌جایی است. یکی از معضلاتی که پیامدهای مالی بر اقتصاد کشور و بر سبد هزینه‌های خانوار وارد می‌کند در بحث مسکن موضوع اسباب‌کشی است، به گفته کارشناسان هر سه اسباب‌کشی به اندازه یک آتش‌سوزی به خانوار هزینه تحمیل می‌کند، در بسیاری از کشورهای خارجی موضوعی به نام اسباب‌کشی معنا و مفهوم ندارد و آسیب زیادی به خانوار وارد می‌کند. لذا در این باره باید کار فرهنگی انجام دهیم همان‌گونه که برای ورود مردم به بازار سرمایه یا برای ماسک زدن در کاهش ابتلا به بیماری کرونا فرهنگ‌سازی شد، باید به مردم آموزش دهیم که جابجایی همه وسایل از این خانه به آن خانه هزینه‌بر و گرفتاری ایجاد می‌کند، منجر به تخریب ساختمان، آسانسورها و از بین رفتن اسباب و وسایل زندگی می‌شود. این فرهنگ در جامعه و در بین مستأجران باید جا بیفتد که مردم باید با حداقل وسایل جابجا شوند چرا که این موضوع در سراسر جهان امتحان پس داده و تجربه موفقی هم بوده است، کاهش اسباب‌کشی روی هزینه تولید لوازم‌خانگی و ایجاد نیرو و توان مالی برای افزایش صادرات لوازم‌خانگی کمک کننده است. در بسیاری از کشورهای دنیا بین ۱۰ تا ۲۰ درصد لوازم‌خانگی در جابجایی‌ها، حمل‌ونقل می‌شود لذا این مسئله هم به عنوان یکی از مؤلفه‌های حفظ سرمایه‌های کشور و سرمایه‌های مستأجران باید مورد توجه قرار بگیرد.
