چرا دولت ترکیه نگران فضای مجازی است؟

طی سالیان گذشته با تولید و فروش صدها میلیون دستگاه تلفن همراه هوشمند و افزایش پهنای باند و سرعت اینترنت در اغلب کشورهای جهان٬ روز به روز به شمار کاربران شبکه‌های اجتماعی و میزان حضور در فضای مجازی افزوده میشود.

کارشناسان حوزه‌های مختلف٬ ضمن اشاره به برخی فواید علمی و فرهنگی در استفاده از ابزار اینترنت٬ به انواع و اقسام تبعات و پیامدهای منفی حضور مداوم در اینترنت نیز اشاره کرده‌اند.

حالا ترکیه نیز یکی از کشورهایی است که از این بابت٬ جای تامل و مطالعه پیدا کرده و موضوع استفاده بهینه یا استفاده اغراق آمیز و بدون حد و مرز از اینترنت و فضای مجازی توسط شهروندان این کشور٬ توجه بسیاری از کارشناسان را به سوی خود جلب کرده است.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که مردم ترکیه در استفاده از برخی شبکه‌ها و کانون‌های مهم فضای مجازی در میان 10 کشور رکورددار جهان هستند و ابعاد سیاسی و امنیتی اهمیت این حضور٬ گهگاه موجب نگرانی مقامات ترکیه می‌شود.

رکورد صرف زمان در اینترنت

حالا نزدیک به 60 درصد از کل ساکنان کره خاکی ما٬ کاربر اینترنت هستند و به عبارتی دیگر 4 و نیم میلیارد نفر از آدم‌ها٬ طی 24 ساعات شبانه روز با استفاده از ابزارهای مختلف در حال رد و بدل اطلاعات و پیام بر بستر اینترنت یا در حال تماشای ویدیو٬ شنیدن صوت٬ انجام بازی و یا دیگر بازدیدها و تفریحات و استفاده‌های اینترنتی هستند.

میانگین استفاده از اینترنت در کشورهای جهان در 24 ساعت شبانه روز به 6 ساعت و 43 دقیقه رسیده اما این عدد در ترکیه بالاتر است. مردم ترکیه نیز در سالیان اخیر٬ به استفاده بیشتر از اینترنت روی آورده‌اند. حالا 63 درصد از مردم این کشور٬ کاربر اینترنت هستند و مردم ترکیه با ثبت سپری کردن زمان 7 ساعت و 29 دقیقه در اینترنت٬ بر پله دوازدهم جهان ایستاده‌اند.

رکورد صرف زمان در شبکه های اجتماعی

در ترکیه نیز مانند بسیاری از دیگر کشورهای جهان٬ استفاده از شبکه‌های اجتماعی باب شده است. 54 میلیون نفر از مردم ترکیه یعنی 64 درصد از کل جمعیت این کشور٬ کاربر یا عضو شبکه‌های اجتماعی هستند.

نمودار بالا نشان می‌دهد که ترکیه‌ای‌ها به طور میانگین٬ در 24 ساعت شبانه‌روز٬ نزدیک به 3 ساعت از عمرشان را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند. این یعنی یک هشتم ساعات شبانه روز و یک پنجم ساعات بیداری٬ که در مقایسه با کشورهای دیگر این نمودار٬ عدد قابل توجهی است. ترکیه‌ایها از حیث میزان ساعاتی که در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند٬ بر پله پانزدهم جهان ایستاده‌اند.

نمودار بالا نشان می‌دهد که میزان محبوبیت و نفوذ شبکه های اجتماعی در ترکیه به شرح زیر است:

1.یوتیوب 90 درصد. (ذکر این نکته ضروری است که در چند سال اخیر٬ بسیاری از فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران و هنرمندان٬ به استفاده از یوتیوب روی آورده و عملاً آن را به یک شبکه تلویزیونی اختصاصی و بدون نظارت تبدیل کرده‌اند.)

2.در ترکیه نیز اینستاگرام مشتریان فراوانی دارد و با ثبت عدد 83 درصد در ردیف دوم جای گرفته است.

3.واتساپ همچنان مهم‌ترین شبکه اجتماعی گسترده مردمی در ترکیه است و 82 درصد از کاربران اینترنتی از آن استفاده می‌کنند.

4.فیسبوک با 77 درصد کاربر شبکه اجتماعی در ترکیه سوم است.

5.توئیتر با 61 درصد پنجم است و اف.بی هم با 52 درصد در جایگاه ششم است. اما نکته عجیب این است که لینکدین به عنوان شبکه ویژه صاحبان تخصص و حرفه در ترکیه 32 درصد کاربر دارد که نسبت به خاص بودن و غیرعمومی بودن این شبکه٬ عدد بالایی است.

مشتریان رادیو٬ پادکست و فیسبوک در ترکیه

بر اساس آمارهای رسمی٬ 93 درصد از کاربران اینترنت و فضای مجازی در ترکیه٬ ویدئو تماشا می کنند٬ 72 درصد از آنان به موسیقی گوش می‌دهند٬ 43 درصد از آنان شبکه‌های رادیویی را بر بستر اینترنت گوش می‌دهند و 30 درصد نیز هواخواه پادکست هستند.

در ترکیه٬ هنوز هم بخش مهمی از مردم٬ کاربر فیسبوک هستند. بر اساس گزارش‌های جهانی٬ 2 میلیارد نفر از مردم جهان٬ کاربر فیسبوک بوده و در این شبکه اجتماعی٬ حضور دارند.

نمودار پایین نشان می‌دهد که ترکیه از حیث استفاده از فیسبوک٬ دهمین کشور جهان است و 56 درصد از کاربران اینترنت در این کشور٬ اکانت فیسبوک دارند.

توییت‌بازهای ترکیه

گفته شد که کاربران اینترنت در ترکیه از حیث استفاده از فیسبوک بر پله دهم جهان ایستاده‌اند. اما در توئیتر٬ رتبه ترکیه بالاتر است و از مجموع 400 میلیون کاربر جهانی توئیتر٬ نزدیک به 13 میلیون نفر از آنان٬ از شهروندان ترکیه‌اند و از این حیث٬ ترکیه پس از کشورهای آمریکا٬ ژاپن٬ انگلیس٬ عربستان سعودی و برزیل٬ بر پله ششم ایستاده است.

علاوه بر شبکه‌های مجازی مورد اشاره٬ حالا بسیاری از شهروندان ترکیه‌ای٬ مشتری سریال‌های اینترنتی هم شده‌اند و آرتانچ ساواش نماینده نت فلیکس در ترکیه اعلام کرده که یک و نیم میلیون نفر از مردم این کشور٬ هر ماه با پرداخت آبونه ثابت٬ مشتری دانلود یا بارگیری سریال‌های این کمپانی آمریکایی شده‌اند.

چرا دولت اردوغان نگران است؟

توجه اجمالی به آمار و ارقامی که در این گزارش آمده٬ نشان می دهد که مردم ترکیه در فضای مجازی حضور بسیار پویایی دارند و این پویایی٬ خیلی وقت‌ها٬ تنه به اتلاف وقت و هزینه می‌زند.

البته دولت نگران وقت و هزینه نیست و بیشتر از این بابت مضطرب شده که در چند سال اخیر٬ در شبکه‌های اجتماعی و به ویژه در توییتر٬ فیسبوک و اینستاگرام٬ تهدید و ارعاب٬ توهین و به کاربردن الفاظ ناشایست٬ حاکم شدن فحاشی به جای دیالوگ و مناظره و توهین به مقامات سیاسی و دولتی٬ بسیار گسترده و شایع شده است.

برخی از مخالفین اردوغان٬ معتقدند که مستولی شدن ادبیات تند و سرشار از الفاظ خشن٬ محصول مستقیم سخنرانی‌های تند خود او و حزب حاکم است و گروهی دیگر نیز معتقدند که اشاعه و ترویج الفاظ زشت و موهن علیه رئیس جمهور و خانواده و اطرافیان او و دیگر سیاست‌مداران ترکیه٬ یک آسیب اجتماعی و فرهنگی جدی است و باید مورد نظارت قرار بگیرد.

کارشناسان دیگری نیز بر این باورند که فضای مجازی و شبکه‌های مجازی٬ تبدیل به میدانی شده که خواسته یا ناخواسته و مستقیم یا غیرمستقیم به امنیت ملی و آرامش مردم و جامعه٬ لطمه می‌زند.

«خبرگزاری تسنیم»