افزایش درصد افراد زیر خط فقر، در دولت روحانی

نسیم آنلاین ؛ حمیدرضا اکبری: به حداقل درآمدی که برای زندگی در یک کشور در نظر گرفته می‌شود خط فقر میگویند. در رابطه با خط فقر اصطلاحات مختلفی در علم اقتصاد وجود دارد؛ از جمله فقر نسبی، فقر خشن، فقر مطلق و...

در فقر نسبی فقیر بودن افراد نسبت به میانگین سطح درآمد در جامعه در نظر گرفته می‌شود در واقع فقر نسبی به وضعیتی که در آن فرد یا گروهی در جامعه در قیاس با فرد یا گروه‌های دیگر در همان جامعه دچار کمبودهای مادی باشد گفته می‌شود. اصطلاح فقر خشن در بیشتر منابع، معادل «گرسنگی» درنظر گرفته شده و پایین‌ترین رده‌های درآمدی یک جامعه را دربر‌می‌گیرد. فقر خشن در ادبیات اقتصادی اصطلاحی پرکاربردی نیست، اما در ۲۸ شهریور 96 زمانی که علی ربیعی وزیر کار و رفاه اجتماعی وقت در رابطه با مبارزه با فقر خشن سخن گفت بیشتر مورد توجه قرار گرفت.

حسین راغفر، اقتصاد‌دان و استاد دانشگاه با بیان اینکه فقر خشن تعریف بین‌المللی روشنی ندارد، می‌گوید: فقر به اصطلاح حاد را داریم که شامل افراد بی‌خانمان و کارتن‌خواب‌ها می‌شود؛ یعنی کسانی که به شکل بسیار عریان حضورشان در مجامع عمومی کاملا مشخص است. معمولا هم به افراد گرسنه که دچار آسیب‌های مختلفی شده‌اند، اطلاق می‌شود .

در این میان اما فقر مطلق، مهم ترین اصطلاحی است که سیاست مداران و اقتصاددانان با آن سر وکار دارند و معیار اصلی برای سنجش عملکرد دولت‌ها است. معمولا وقتی صحبت از خط فقر به میان می‌آید منظور همان خط فقر مطلق است. فقر مطلق ناتوانی در کسب حداقل استانداردها برای زندگی تعریف می‌شود. در واقع، فقر مطلق عدم دسترسی به حداقل‌های معیشت مانند تامین خوراک، پوشاک، بهداشت و درمان، سرپناه و هزینه‌های حمل و نقل در جامعه است. این نوع فقر با توجه به تفاوت هزینه‌های زندگی در مناطق مختلف کشور متفاوت است .

در گذشته خط بین‌المللی فقر برابر با درآمد روزانه 1 دلار آمریکا بود. اما در سال ۲۰۰۸ بانک جهانی این رقم را 1.25 دلار و در حال حاضر هم خط فقر بین المللی به درآمد روزانه کمتر از 1.9 دلار آمریکا اطلاق میشود. ( معادل ریالی این رقم براساس قیمت دلار آزاد تقریبا 21 هزار تومانی، در تاریخ انتشار این گزارش حدود 40 هزار تومان در روز و 1میلیون و 200 هزار تومان در ماه است)

حسن روحانی: به گفته کمیته امداد، فقر مطلق در کشور وجود ندارد

معمولا منظور از خط فقر مطلق، نیازهای اساسی افراد جامعه است؛ تا سیاست‌گذار بداند چه کسانی بالای خط فقر مطلق هستند. افرادی که در بالای این خط هستند در کنار تأمین نیازهای غیرغذایی، قادر به تامین تغذیه کافی و لازم نیز هستند.

روش معمول در محاسبه خط فقر مطلق، تخمین زدن یک سبد غذایی ضروری است که برای سلامت جسمی خانوار ضروری است. پس از تعیین هزینه‌های این سبد غذایی مطابق با ملاحظات و الگوی مصرف غذایی و غیر غذایی جامعه مورد نظر، مبلغی نیز به عنوان هزینه‌های غیر غذایی به هزینه سبد غذایی اضافه می‌شود تا خط فقر مطلق به دست آید.

در ایران وزارت بهداشت و درمان این سبد تغذیه‌ای را اندازه‌گیری می‌کند . البته باید توجه داشت که خط فقر خانوارها از لحاظ اندازه، ترکیب سنی، میزان تحصیلات و سایر مشخصات متفاوت است.

حسن روحانی رئیس جمهور ایران در دوران رقابت انتخاباتی برای در دست‌گرفتن دولت دوازدهم وعده داد تا پایان کار این دولت، فقر مطلق را ریشه‌کن خواهد کرد. او پس از گذشت دو سال در آذر 98 ادعا کرد رئیس کمیته امداد امام به او گفته است در کشور فقر مطلق وجود ندارد. روحانی آمار دقیقی از میزان خط فقر و آمارها ارائه نکرد اما مرکز پژوهش‌های مجلس پیش از آن در تابستان 97، خط فقر مطلق برای یک خانوار چهار نفره در تهران را 2 میلیون و ۷۲۸ هزار تومان در ماه برآورد کرده ‌بود .

مرکز پژوهش‌های مجلس: خط فقر خانوار 4 نفره، 4.5 میلیون تومان است

با توجه به نرخ تورم بالا در سال‌های اخیر خط فقر در تهران و سایر نقاط کشور افزایش یافته است. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس خط فقر خانوارهای چهار نفره در شهر تهران ظرف 2 سال اخیر (سال‌های 97 و 98)، از 2.5 میلیون تومان به 4.5 میلیون تومان رسید یعنی 80 درصد افزایش یافت.

مطابق با یافته‌های این مرکز، پایین‌ترین رقم نرخ خط فقر در سال ۱۳۹۰ بوده‌است که ۱۵.۱ درصد از جامعه زیر خط فقر بوده‌اند اما پس از آن سیر صعودی داشته است و در سال 97 به ۱۸.۴ رسیده و در سال 98 و 99 نیز، در حال افزایش است.