مالیات بر خانه‌های خالی کمر اجاره‌بها را خم نمی‌کند
بعد از حدود پنج سال، بالاخره قرار شده است که قانون اخذ مالیات از خانه های خالی اجرا شود. آنطور که محمود علیزاده، معاون حقوقی و فنی سازمان امور مالیاتی گفته، قرار است از واحدهای مسکونی با بیش از ۱۵۰ متر، در صورت بیش از یک سال خالی بودن، ۲۰ درصد مالیات بر اجاره دریافت شود.
قانون اخذ مالیات از خانه‌های خالی، پیرو اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۹۴ اجرا می شود. البته این قانون باید از سال 95 اجرا می شد، اما برای اخذ این مالیات به سامانه اسکان و املاک برای شناسایی خانه‌های خالی نیاز وجود داشت که چنین سامانه ای در دسترس نبود. در نتیجه این قانون هم اجرا نمی شد. حالا بر اساس اعلام وزیر راه و شهرسازی، سامانه اسکان و املاک، آماه شده و این سامانه در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گرفته است.
به گفته معاون حقوقی و فنی سازمان امور مالیاتی، هر واحد مسکونی که از سال ۹۵ خالی از سکنه است، در سال اول مشمول مالیات نیست، اما از سال دوم به بعد به آن مالیات تعلق می‌گیرد و تا زمانی که خالی بماند مالیات از این واحد مسکونی اخذ خواهد شد.
چند واحد مسکونی خالی داریم؟
برآورد کارشناسان مسکن این است که حدود دو میلیون و 800 هزار مسکن خالی در سراسر کشور وجود دارد. آمارهای غیررسمی می گوید در سال ۱۳۸۵ حدود ۶۳۳ هزار واحد خالی در کشور وجود داشته است.
بنابراین می توان گفت که در یک بازه زمانی حدود 14 سال، آمار خانه های خالی در کشور حدود پنج برابر افزایش یافته است. با این حساب اصلا دور از انتظار نیست که شیب صعودی آمار خانه های خالی در سال های آینده هم تداوم داشته باشد.
به نام طبقات فقیر، به کام گیرندگان مالیات
سازمان امور مالیاتی، اعلام کرده است که اخذ مالیات از خانه های خالی را با هدف «مشوقی برای ورود واحدهای خالی به بازار اجاره» اجرایی خواهد کرد، اما بسیاری از کارشناسان بخش مسکن، معتقدند که اخذ مالیات از خانه های خالی، چندان تاثیری در کاهش نرخ اجاره بها نخواهد داشت.
اول اینکه باید در نظر گرفت که بسیاری از این واحدهای خالی در مناطق گرانقیمت شهر قرار گرفته اند و خیلی از آنها در زمره املاک لاکچری قرار می گیرند. عرضه شدن یا نشدن این واحدهای لوکس به بازار اجاره مسکن، تاثیر چندانی بر طبقات متوسط و ضعیف جامعه نخواهد داشت.
مشکل اصلی طبقات متوسط و فقیر جامعه، افزایش اجاره بهای واحدهای معمولی است که قانون اخذ مالیات از خانه های خالی نمی تواند این مشکل را حل کند. بسیاری از کارگران و کارمندان ساکن در کلانشهرها گلایه دارند که نرخ اجاره بها گاهی با کل درآمد ماهانه آنها برابری می کند. حال در این وضعیت، عرضه خانه های شمال شهر به بازار اجاره، تاثیری در نرخ اجاره بهای واحدهای معمولی نخواهد داشت.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این قانون بیشتر از آنکه به نفع طبقات معمولی جامعه باشد، به نفع دولت و مالیات گیرندگان خواهد بود. بر اساس قانون اخذ مالیات بر خانه های خالی، 50 درصد از درآمد حاصل از این مالیات به خزانه داری کل کشور و 50 درصد باقی مانده نیز به شهرداری‌های محل اخذ مالیات واریز می‌شود.
فردین یزدانی، کارشناس ارشد شهری هم هشدار می دهد: «فرض کنید مالیات بر خانه‌های خالی که اکثرا خانه‌های لوکس هستند تحقق بگیرد. در آن صورت مالک خانه اولین کاری که می‌کند این است که میزان مالیات را به قیمت خانه یا میزان اجاره اضافه می‌کند. بنابراین نه تنها مشکلی حل نمی‌شود، حتی ممکن است به گرانی قیمت مسکن هم بینجامد.»
اولویت اصلی را رها کرده‌اند
در بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز اخذ مالیات از خانه های خالی انجام می شود، اما بحث اینجاست که کارشناسان مسکن می گویند اخذ مالیات از خانه های خالی، آخرین مرحله و تکمیل کننده برنامه های کنترل بازار مسکن است و نه اولین مرحله.
مشکل اصلی و فعلی بازار مسکن این است که اجاره ها سر به فلک کشیده و قیمت خانه در یک بازه سه ساله، حدود شش برابر شده است. مردم معتقدند که این اولویت اول رها شده و دولت به اولویت های دست چندمی مثل اخذ مالیات از خانه های خالی روی آورده است تا بر کم کاری ها در حوزه کنترل قیمت مسکن، سرپوشی گذاشته شود.
اشکالات دیگری که در مسیر اخذ مالیات از خانه های خالی وجود دارد این است که وضعیت خانه های کلنگی و غیرقابل سکونت مشخص نشده است. درواقع، تعریف قانونی «خانه های خالی»، ابهام دارد و چندان شفاف نیست. همچنین معلوم نیست اگر یک واحد مسکونی خالی در صف فروش باشد و مشتری نداشته باشد، تکلیف مالیات این واحد مسکونی چطور تعیین می شود.
آیا بازار مسکن از کنترل خارج شده است؟
در شرایطی که افزایش نرخ اجاره بها در تهران و بسیاری از شهرها رفته رفته به یک بحران اجتماعی نزدیک می شود، حتی وزارت راه و شهرسازی هم حاضر نیست مسئولیت این بحران نزدیک را بپذیرد. چند روز قبل وزیر راه و شهرسازی گفته بود: «مسکن فقط به وزارت راه و شهرسازی مربوط نیست. تلاطمی که در بازار و رشد قیمت‌ها اتفاق می‌افتد متاثر از بخش مسکن نیست و از شرایط عرضه و تقاضا تبعیت نمی‌کند، بلکه از بازار ارز، شرایط تورمی در اقتصاد و دیگر موارد تبعیت می‌کند.»
اگر این حرف را بپذیریم که کنترل بازار مسکن از دست دولت خارج شده است، در آن صورت شاید نباید به تاثیرگذاری اخذ مالیات از خانه های خالی در کنترل تورم مسکن، چندان امید داشت.
«الف»
