متفکرآزاد: پیش‌نیاز نظارت بر دستگاه‌های اجرایی، شفافیت مجلس است
طرح شفافیت مجلس و ابهام در شفافیت کمیسیون‌ها
در حالی طرح شفافیت آرا از سوی نمایندگان مجلس ارائه شده که مشخص نیست این شفافیت شامل کمیسیون ها مجلس هم می شود یا نه، با این حال روح الله متفکر آزاد منتخب مردم تبریز معتقد است کمیسیون ها هم شامل این شفافیت می شوند.
نسیم آنلاین: نمایندگان مجلس یازدهم در اولین اقدام خود طرح شفافیت آرا نمایندگان را با ۱۷۰ امضا ارائه دادند که اعلام وصول شده و قرار است بعد از شکل گیری کمیسیون های تخصصی در کمیسیون مربوطه مورد بررسی قرار گیرد.
بدون تردید شفافیت آرا می‌تواند نقش موثری درارتقا کارآمدی مجلس شورای اسلامی و تغییر جریان قانون‌نویسی و نظارت به نفع مردم داشته باشد و در صورت به نتیجه رسیدن یکی از دستاوردهای مهم مجلس یازدهم تلقی خواهد شد.
با این حال و با اینکه مطالب مهمی در این طرح گنجانده شده از جمله شفاف شدن آرا و مذاکرات نمایندگان در صحن مجلس و همچنین سخت‌گیری در غیر علنی کردن رای‌گیری، با این حال نکته مهمی در این طرح مغفول واقع شده و آن هم شفافیت کمیسیون های مجلس است. در واقع در طرح به صراحت و به وضوح مشحص نیست که آیا بند مربوط به انتشار محتوای جلسات صحن و آرا نمایندگان شامل مذاکرات و نظرات نمایندگان در کمیسیون‌ها هم می‌شود یا خیر؟
تنها مطلب مرتبط با کمیسیون ها در طرح شفافیت آرا این نکته است که خبرنگار صداوسیما می تواند در جلسات کمیسیون ها حضور داشته و گزارش تهیه کند اما با این حال انتشار کامل مذاکرات و آرا نمایندگان در کمیسیون ها در قانون مورد اشاره قرار نگرفته است. البته دلیل محدودیت برای حضور خبرنگاران در جلسات کمیسیون ها هم طبق اعلام مالک شریعتی به خبرنگار نسیم آنلاین محدودیت جا برای حضور خبرنگاران همه رسانه ها در جلسات کمیسیون ها است به همین دلیل در متن طرح تنها خبرنگار صداوسیما مورد اشاره قرار گرفته است. این ابهام در حالی در مورد کمیسیون ها به وجود دارد که کمیسیون های مجلس نقش مهمی در عملکرد این نهاد دارند و لوایح و طرح ها در کمیسیون ها پخت و پز شده و به صورت آماده وارد صحن می شود. بنابراین عملکرد کمیسیون ها نقش مهمی در شفاف شدن کلی عملکرد مجلس دارد.
بررسی انتقادات کارشناسان که هم اینک تعدادی از آن ها در قامت نمایندگان مجلس یازدهم فعالیت می کند نشان می دهد که بخش زیادی از نقد ها به عملکرد مجلس معطوف به فعالیت کمیسیون ها بوده، از نحوه توجه به نظر کارشناسان مرکز پژهش ها تا حضور نمایندگان در کمیسیون‌ها و لابی‌هایی که در کمیسیون‌ها انحام می‌شود. همچنین توجه به علاقه‌مندی نمایندگان به حضور در برخی کمیسیون‌ها هم شفافیت را در این بخش از مجلس ضروری‌تر میکند.
طرح شفافیت آرا در تبصره ذیل ماده ۵ آیین نامه داخلی مجلس آورده است: نماینده رسانه ملی با رعایت شرایط مندرج در این ماده اجازه حضور و تهیه گزارش از جلسات کمیسیون‌های مجلس را خواهند داشت. این تنها بندی است که اشاره مستقیم به کمیسیون‌ها دارد. اما در مورد صحن مجلس در ماده ۱۱۹ آیین نامه داخلی مجلس در طرح شفافیت این تبصره اضافه شده است: هیات رئیسه مجلس موظف است در پایان هر جلسه علنی مجلس شورای اسلامی آرای هر یک از نمایندگان را - به جز مصادیق بند۳ ماده ۱۱۸ - به تفکیک موافق، مخالف، ممتنع و عدم مشارک در سامانه اطلاع رسانی مجلس شورای اسلامی به طور شفاف اعلام کند. به نحوی که مشاهده و داده پردازی آن برای آحاد ملت امکانپذیر باشد. گزارش حضور، غیاب، تاخیر و نیز ماموریت‌های داخلی و خارجی تمام نمایندگان نیز باید هر ماه توسط هیات رئیسه مجلس به طور شفاف در سامانه مذکور اطلاع رسانی شود. همین عدم اشاره به انتشار مذاکرات و آرا در کمیسیون در این تبصره باعث ابهام برخی‌ها شده که آیا قرار است طرح شفافیت آرا مجلس یازدهم شامل کمیسیون‌ها هم شود یا خیر، روح‌الله ایزدخواه نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در گفتگویی با بیان اینکه طرحی تهیه شد که اصلاح موادی از آئین‌نامه داخلی مجلس است تا رای تک تک نمایندگان در مواردی که رای‌گیری مخفی نیست بصورت موافق، مخالف و ممتنع بر روی سایت مجلس درج شود. وی گفته است طبق این طرح رای گیری و مشروح مذاکرات در کمیسیون‌ها هم قابل انتشار می‌شود. روح الله متفکر آزاد نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو هم در گفت و گو با خبرنگار نسیم آنلاین با بیان اینکه طرح شفافیت آرا کمیسیون‌ها را هم در بر می‌گیرد گفت: ما در این طرح کمیسیون‌ها را مستثنی نکردیم بلکه تلاش و هدف ما این است که همه ارکان مجلس شورای اسلامی شفاف شود و در این زمینه ما قدم اول را با شفافیت آرا بر داشته‌ایم و باید قدم‌های بعدی هم در این زمینه بر داشته شود تا شفافیت به صورت کامل تحقق پیدا کند. وی با بیان اینکه اگر عملکرد خود مجلس شفاف نشود امکان نظارت و مطالبه شفافیت از دیگر نهادها هم امکان پذیر نیست گفت:مجلس شورای اسلامی به دلیل اینکه دارای شان نظارتی بر نهادهای اجرایی کشور است باید در رفتار و اقدمات خود طبق اصول شفافیت عمل کند که شفافیت آرا و مذاکرات مجلس هم جزوی از این اصول است تا بتوانند از نهادهای دیگر هم مطالبه شفافیت کند و علاوه بر شفافیت بتواند شان نظارتی خود را به درستی انجام دهد چرا که اگر بخش های مختلف مجلس شفاف نباشد و خدای ناکرده لابی ها و برخی مفاسد در آن ها شکل بگیرد امکان نظارت بر نهادهای دیگر هم از مجلس در عمل سلب می شود. با توجه به تاکید روح الله ایزدخواه و روح الله متفکر آزاد مبنی بر اینکه طرح شفافیت آرا شامل کمیسیون‌ها هم می‌شود بهتر است در تبصره ذیل ماده ۵ آیین نامه کمیسیون‌ها هم مورد اشاره قرار گیرد تا بعدها این عدم وضوح بستری برای فرار کمیسیون ها از شفافیت آرا و مذاکرات نشود.
