نظام اسلامی و امکان مطالبه گری

نسیم انلاین؛ جعفر برزگر: نحوه و چارچوب مطالبه گری و عدالت خواهی در نظام اسلامی چگونه است، آیا ممکن است یا نمی توان بین اعتراض و مطالبه گری و حمایت از نظام اسلامی تمایز قائل شد. این پرسش ها وقتی پای جریان حامی انقلاب در میان باشد اهمیت بیشتری به خود می گیرند. سخنان رهبری که از یک طرف بر مطالبه گری، آرمان خواهی و عدالت خواهی جریان جوان انقلابی و دانشگاهی تاکید دارند و از سوی دیگر تلاش می کنند بین این مطالبه گری و اصل انقلاب و نظام اسلامی فاصله بگذارند چیست و چگونه باید فهم شود؟

رهبری در چند سال اخیر در سخنرانی های متعددی در کنار برشمردن دستاوردها در طول ۴۰سال گذشته به برخی ضعف ها هم اشاره می کنند. مسئله گام های برداشته نشده در حوزه عدالت از جمله مواردی است که همواره در سخنان رهبری تکرار می شود.

به عنوان مثال رهبری در پیامی که به مناسب مراسم افتتاحیه یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی صادر کردند نوشتند: در حال حاضر، اقتصاد و فرهنگ در صدر فهرست اولویّتهای کشور است. در باب اقتصاد، علاوه بر مشکلات عمده‌ی مشهود، باید اذعان کنیم که در دهه‌ی پیشرفت و عدالت، نمره‌ی مطلوبی درباب عدالت به ‌دست نیاورده‌ایم. این واقعیّتِ ناخواسته باید همه را به تلاش فکری و عملی در باب معیشت طبقات ضعیف، به مثابه‌ی اولویت، وادار سازد. توصیه‌ی صاحب‌نظران به ما میگوید که راه درست برای این مقصود اصلاح خطوط اصلی اقتصاد ملّی یعنی: اشتغال، تولید، ارزش پول ملی، تورم، اسراف و امثال آن است.

در نگاه رهبری ضعف‌های جدی در حوزه تامین عدالت وجود دارد که این امر را تبدیل به یکی از آرمان‌هایی کرده که نیازمند پیگیری از سوی تشکل‌های دانشجویی و مجموعه‌های جوانان انقلابی است.

همین نگاه و حمایت‌های رهبری بود که باعث شد جریان عدالت خواه در کشور ریشه گرفته است. ورود به حوزه تبعض‌ها، مشکلات خصوصی‌سازی در حوزه صنعت و آموزش و پیگیری حقوق کارگران از جمله اقدامات جریان عدالت خواه متناسب با آرمان ها انقلاب بوده که در برخی موارد حمایت های صریح رهبری را هم منجر شده است.

اما نگاهی به تحولات چند سال اخیر نشان از انحرافی بزرگ در مسیر عدالت‌خواهی برخی طیف‌ها وجود دارد. علاوه بر جریاناتی که از ابتدا دلداده آرمان‌ها نبوده و تلاش می‌کردند از بلند کردن پرچم عدالت خواهی منافع خود را پیگیری کند جریانات جوانی هم بودند که با دغدغه‌های اصیل و صادق وارد میدان عدالت خواهی و مطالبه‌گری شدند اما به دلایل مختلفی از جمله ضعف معرفتی و عدم تحلیل درست شرایط کشور رودروی نظام اسلامی ایستاد یا دچار انفعال شده و نسبت به آینده نظام و کشور بدبین شده و یاس و انزوا را برگزیدند. رهبری با توجه به همین افت در دیدار امسال با تشکل های دانشجویی فرمودند: «توصیه‌ی سوّم این است که این پرچم آرمان‌خواهی و مطالبه‌گری را زمین نگذارید؛ همه‌ی این بحثها و صحبتی که در این مدّت یک ساعت و نیم شما دوستان در اینجا [بیان] کردید، مطالبه‌گری بود دیگر؛ مخاطب مطالبه‌گری هم گاهی خود این حقیر بودم، گاهی دستگاه دفتر ما بود، گاهی مجموعه‌های دیگر بودند؛ این بسیار چیز باارزشی است؛ این مطالبه‌گری را از دست ندهید، این آرمان‌خواهی را از دست [ندهید]. اینها آرمان‌خواهی است؛ ممکن است بعضی از این چیزهایی که شما مطالبه میکنید عملی نباشد که واقع قضیّه هم همین است؛ یعنی وقتی انسان وارد عمل شد مشکلات کار میدانی برای او بیشتر آشکار میشود، معلوم میشود که همه‌ی آن چیزهایی که میخواستیم، یا نمیتوانسته عملی بشود یا نمیتوانسته به این زودی عملی بشود؛ لکن خودِ این آرمان‌خواهی باارزش است؛ برای اینکه اگر آرمان‌خواهی وجود نداشته باشد راه را گم میکنیم؛ این آرمان‌خواهی موجب میشود که ما راه را گم نکنیم و وسط راه، کج و راست و به چپ و راست حرکت نکنیم. این آرمان‌خواهی را داشته باشید؛ این آرمانهای مهم را: عدالت، استقلال، رفع فساد، در نهایت تمدّن اسلامی. آرمان اصلی و واقعی و نهایی، ایجاد تمدّن اسلامی است؛ اینها را از دست ندهید و اینها را مطالبه کنید و بخواهید روی آن فکر کنید.»

بنابراین از منظر رهبری مطالبه‌گری و عدالت خواهی هیچ زوایه‌ای با نظام اسلامی و انقلابی بودن ندارد به شرطی که حاوی دو صفت مهم و اصلی باشد اولا مطالبه گری، نقد و عدالت خواهی «عبور از نظام» نباشد و در مرحله دوم میدان مطالبه گری نباید خالی از جوانان انقلابی مومن باشد چرا که آن موقع این میدان توسط عوامل دشمن پر خواهد شد. ایشان می‌فرمایند: «دو نکته را در زمینه‌ی مطالبه‌گری من یادداشت کرده بودم که بگویم که به نظرم خوب است که توجّه بشود. نکته‌ی اوّل این است که مطالبه طبعاً با نوعی اعتراض همراه است. خب، بله مطالبه به معنای این است که یک نقصی وجود دارد و ما میخواهیم رفع آن نقص را مطالبه کنیم -طبعاً مطالبه این است- بنابراین با اعتراض همراه است؛ نگذارید این مطالبه‌ی شما و اعتراض شما اعتراض به نظام اسلامی تلقّی بشود؛ این مهم است؛ دشمن منتظر این است. گاهی اوقات ممکن است شما فرض کنید به مسئله‌ی بورس -مِن ‌باب مثال- اعتراض دارید یا مثلاً به مسئله‌ی پراید اعتراض دارید، اعتراض را ذکر میکنید؛ [امّا] دشمن از نحوه‌ی اعتراض شما اعتراض به نظام را تلقّی میکند یا القا میکند که این اعتراض به نظام بود؛ این را نگذارید؛ این را جدّاً مانع بشوید و نگذارید که دشمن چنین فرصتی پیدا کند که از مطالبه‌ی شما، از اعتراض شما یک چنین تلقّی‌ای به دست بیاورد یا چنین تلقّی‌ای را بتواند به مخاطب القا کند.

نکته‌ی دوّم اینکه پرچم مطالبه‌گری را اگر شما در دست داشته باشید، خوب است؛ [امّا] اگر شما این پرچم را زمین گذاشتید، کسانی ممکن است این پرچم را بردارند که هدفشان رفع مشکلات مردم نیست؛ [بلکه] هدفشان معارضه و مبارزه‌ی با اسلام و با جمهوری اسلامی و با نظام اسلامی است؛ این را نگذارید؛ یعنی این باید اتّفاق نیفتد. البتّه جریان چپ مارکسیستی که همیشه دنبال این مسائل بوده امروز در دنیا آبرویی ندارد؛ این جریان چپ مارکسیستی دچار فقر شدیدند؛ هم از لحاظ اندیشه‌ورزی ــ به قول خودشان، از لحاظ تئوری ــ واقعاً ضعیفند و حرف گفتنی‌ای ندارند، هم از لحاظ سیاسی؛ تمامیِ رؤسا و بزرگانشان رفتند تسلیم آمریکا شدند، تسلیم رژیم صهیونیستی شدند، تسلیم گروه‌های سلطنت‌طلب شدند؛ بنابراین، هم فقر معرفتی دارند، هم فقر سیاسی دارند، هم فقر میدانی دارند؛ یعنی آدم فعّالِ کارآمدِ از‌خود‌گذشته‌ای که در این زمینه‌ها وارد میدان بشود، ندارند؛ بنابراین اینها کاره‌ای نیستند، لکن به ‌هر حال همیشه کسانی هستند که از شعارهای خوب و شعارهای درست بخواهند سوء استفاده کنند؛ شما اگر چنانچه این شعارها را رها کنید ممکن است آنها بگیرند؛ این هم یک نکته.» جریان جوان انقلابی اجازه زمین گذاشتن پرچم مطالبه گری و عدالت خواهی را در نظام جمهوری اسلامی ندارد چرا که این اقدام فرصت دادن به دشمن، مایوس کردن مردم از رفع مشکلات و به معنای بن بست در نظام اسلامی است اما عدالت خواهی و مطالبه گری یک شرط اساسی دارد که تشکل های دانشجویی و جوانان انقلابی باید رعایت کند اصول اولیه انقلاب همانند اتکا به رای مردم، ولایت فقیه، اسلام، استکبار ستیزی نباید در این مطالبه گری‌ها مورد خدشه واقع شده یا متاسفانه همانند برخی مواقع مورد تمسخر قرار گیرد.

عدالت خواهی و مطالبه گری در نظام جمهوری اسلامی در راستای تحقق بخشیدن به آرمان های انقلاب است که هم از پشتوانه مردمی و هم از پشتوانه اسلامی برخوردار است بنابراین با رعایت این خط کلی که در فرمایش رهبری هم مورد تاکید قرار گرفته هیج نهادی مصون از نقد و مطالبه گری نیست و هیچ کس هم نمی‌توان خود را از این دایره خارج کرده و از مطالبه جوانن انقلابی فرار کند.

عدالت خواهی در نظام اسلامی حد و مرزی جز خط کلی انقلاب اسلامی ندارد.