کاهش ۲۵ درصدی گازهای گلخانهای، فرصت کرونا به زمین
جهانگیری کرونا گرچه گرفتاریهای بسیاری در زندگی عادی جهانیان ایجاد کرد، اما موقعیتهای مثبتی را نیز فراهم کرد که قابل توجه است. از جمله این نکات مثبت، پیشرفت در مهار دو بحران بزرگ پیش رویِ بشر یعنی تغییرات آب و هوایی و آلودگی هوا است.
نسیمآنلاین : جهانگیری کرونا گرچه گرفتاریهای بسیاری در زندگی عادی جهانیان ایجاد کرد، اما موقعیتهای مثبتی را نیز فراهم کرد که قابل توجه است. از جمله این نکات مثبت، پیشرفت در مهار دو بحران بزرگ پیش رویِ بشر یعنی تغییرات آب و هوایی و آلودگی هوا است.
به گزارش truthdig به گواهی تصاویر و فیلمهای ماهوارهای و دادههای گردآوری شده از پایگاه آژانس فضایی اروپا ( ESA )، میتوان گفت شاهد کاهش چشمگیر آلودگیهای جوّی در دوران شیوع کرونا هستیم. به تازگی ماهواره کوپرنیک سنتینل، ویدئویی قابل توجه از این کاهش آلودگی را به زمین مخابره کرده است. در این فایل تصویری، کاهش دی اکسید نیتروژن ( NO2 ) در ایتالیا ناگهانی و شدید است و این کاهش دقیقاً زمانی است که دولت ایتالیا از ژانویه تا میانه ماه فوریه فاصلهگذاری اجتماعی را اجباری کرد و جوزپه کنته، نخست وزیر ایتالیا، در شمال ایتالیا حالت فوقالعاده اعلام کرد. کاهش فعالیتهای انسانی و صنایع، دانشمندان را متقاعد کرد این کاهش آلودگی ناشی از محدودیتهای کرونایی است.
«کلاوس زنر»، مدیر پایگاه فضایی اروپا میگوید: «اگر چه ممکن است به خاطر تودههای ابر، دقت دادههای ماهوارهها کاهش یابد، ولی ما شاهد همزمانی کاهش گازهای گلخانهای به موازات فاصلهگذاریهای اجتماعی و کاهش ترافیک در ایتالیا هستیم». دلیل غلظت بالای گاز دی اکسید نیتروژن، انتشار گازهای گلخانهای تولیدی از وسایل نقلیه و نیروگاهها است. این گاز بسیار فعال و واکنشپذیر بوده و سیستم تنفسی انسان و حیوانات را آسیبپذیر کرده و دستگاه تنفسی را مساعد آسم و عفونتهای تنفسی میکند. همچنین رشد گیاهان را کاهش داده و حتی می تواند عامل بارش بارانهای اسیدی باشد.
مشابه این دادهها در چین نیز رصد شده است. این داده ها به طور همزمان توسط ماهواره سنتینل ( Sentinel -5P ) آژانس فضایی اروپا و ماهواره آورا ( AURA ) ناسا ثبت شده است. در آنجا نیز کاهش غلظت این گاز ناگهانی و با شیب زیاد بوده و البته همزمان با اعمال قرنطینه و کاهش رفت و آمدها در جهت کنترل کووید 19 بوده است. «فی لیو»، پژوهشگر کیفیت هوای ناسا میگوید: «برای اولین بار است که چنین تغییر چشمگیری در چنین گستره جغرافیایی بزرگی در سطح جهان شاهد هستیم. در واقع ترمز کووید 19 در اقتصاد چین، مانع ورود 200 مگاتن گاز دی اکسید کربن به جو شده است و این یعنی هوایی پاک بر اساس کاهش 25 درصدی گازهای گلخانهای».
این واقعیت نشان میدهد جامعه بینالملل با کاهش انتشار گازهای گلخانهای، ظرفیت تغییرات مثبت در جهت افزایش کیفیت هوا و غلبه بر مشکل گازهای گلخانهای که اساس آن کاهش گاز دی اکسید کربن است، دارد؛ اما از طرفی نیز میتوان این مسأله را کاهش بهرهوری اقتصادی تفسیر کرد.
زندگی همراه و پس از کرونا، دورنمای دیگری را به ذهنها نزدیک کرد، سناریویی جذاب اما دور از باورهای غالب و رایج کنونی؛ و آن جامعهای است که رشد خود را از تولید ناخالص داخلی وام نمیگیرد و رشد اقتصادی را مساوی رشد تولید نمیداند. این باور رایج، چنان فشاری بر کره زمین تحمیل کرده است که در آیندهای نزدیک شاهد بحرانی به مراتب خطرناکتر و مخربتر از این ویروس خواهیم بود: «تغییرات آب و هوایی». این ویروس کرونا بود که ما را به تجربه جهانی دور از تولید و تفکر غالب نزدیک کرد.
در سال 2011، برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد هشدار دارد که این روال زندگی بشریت میتواند 140 میلیارد تن مواد معدنی، سنگ معدن، سوختهای فسیلی و زیست تودهها را به نابودی بکشد و همه آن را اجتنابناپذیر تصور میکردند. به عبارت دیگر، انگار تصور عمومی این را پذیرفته است که رشد اقتصادی باید بر دوش نابودی منابع طبیعی زمین سوار باشد. «آچیم اشتاینر»، مدیر اجرایی سازمان ملل متحد میگوید: «مردم بر این باورند که صدمات و نابودی زیست محیط بهایی است که باید برای تولید کالاهای اقتصادی بپردازیم. و از آن بدتر آنکه این مساله را اجتنابناپذیر تصور میکنند».
اما آیا دولتها دستور میدهند که میلیونها وسیله نقلیه از حرکت باز ایستند!؟ مثلاً برای مدتی کوتاه تا کاهش گازهای گلخانهای؟ تا فائق آمدن نسبی بر بحران گازهای گلخانهای؟ همان طور که مشاهده کردهایم، جواب این سؤال منفی است؛ چرا که هنوز ضرورت این مسأله را مانند کووید 19 نمیبینیم و نمیدانند.
بخشی از این واقعیت به رسانهها برمیگردد. هیچگاه شاهد پوشش حتی نسبی بحران آب و هوا توسط رسانهها نبودیم، اما کار بر روی کووید 19 هفت روز هفته و 24 ساعته در جریان است. شاهد این مدعا ساعات پوشش خبری تلویزیون آمریکا در مورد تغییرات آب و هوایی است، یعنی تنها 7/0 درصد از زمان اخبار سراسری در سال گذشته.
این نگرانی زمانی اوج میگیرد که برخی از کارشناسان میگویند که احتمالاً پس از همهگیری، فعالیتهای اقتصادی و تولیدی با شدت بیشتری پیگیری میشود تا توقف تولید در زمان قرنطینه جبران شود و در نتیجه در بازه زمانی کوتاهی شاهد ورود میلیونها تن گازهای گلخانهای و آلایندهها به جو خواهیم بود و دستاندازی به زیست تودهها و معادن زمین به شدت رشد خواهد کرد.
بسیاری از دولتها در مواجهه با ویروس کرونا ناکارآمدی و ضعفهای جامعه خود را به عینه مشاهده کردند. از دولت چین در مهار تجارت غیرقانونی حیوانات وحشی که بنا بر گفتهای، منشأ این ویروس است تا ناکارآمدی و ضعف شدید بهداشت عمومی آمریکا که به خوبی و آشکارا رخنمایی کرد.
اما ما امید واریم که این گفته که تمامی موفقیت ها بر دوش ناکامی ها سوار شده اند، در این دوران به حقیقت بپیوندد و این ویروس آغازی بر تشخیص اشتباهات و ناکارآمدی های قبل باشد و همان طور که چین در اقدامی سخت تصمیم به تعطیلی تجارت 74 میلیارد دلاری حیات وحش خود گرفت دیگر کشورها نیز ضعف های خود را عریان و آشکارا ببینند و این تهدید را به فرصت تبدیل کنند.