شاخص های کارگزاران اسلامی از منظر حضرت علی ع؛ آیین‌نامه انقلاب اسلامی 18

نسیم آنلاین : یکی از کتب مهجور مانده میان شیعیان نهج البلاغه است که رهبر معظم انقلاب در اهمیت آن می فرمایند: «نهج‌البلاغه کتاب تدوین شده انقلاب اسلامی است و آیین‌نامه این انقلاب به حساب می‌آید.» در همین راستا و جهت تبیین بهتر و ساده تر این گنجینه از معارف اسلامی در ایام ماه مبارک رمضان هر روز و بصورت سلسله وار چکیده ای از سه جلد کتاب شرح نهج‌البلاغه برگرفته از بیانات حضرت امام خامنه‌ای (مدظله العالی) را خواهیم آورد.

امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر میفرماید: کارگزارانی را که انتخاب میکنی، به کار بگمار از سر اختبار و آزمایش؛ مبادا کسی را که انتخاب کنی از سر بخشندگی یعنی حالا یا قوم و خویش ما است به او می بخشیم، یا یک وقتی یک خدمتی به ما کرده. گزینش را بر اساس معیار قرار بدهید نه بر اساس ملاحظات. اگر بخواهید پیش خدای متعال مسئول نباشید، باید کسی را بگذارید که خاطرتان دغدغه او را نداشته باشد، و این نمیشود، مگر بعد از گزینش. آن وقت چند شرط ذکر میکنند برای کارگزاران. میگویند انتخاب کن از آنها کسانی را که این خصوصیات را داشته باشند:

اهل تجربه باشند، کارآزموده و مجرب. آدمهای ساده خام ابتدائی را که در این کار وارد نیستند، به هیچ عنوان اینجا نگذارید؛ کسی را بگذارید که در این کار تجربه ای داشته باشد.

و آدمهایی که اهل حیا باشند. دریده و بی شرم و گستاخ و بی رودربایستی در همه امور نباشند. کسانی هستند که حتی گاهی مخاطبینشان هم که یک کار خلافی دارند، اینها شرمشان می آید. امیرالمؤمنین میگویند این جور آدمهایی را انتخاب کن؛ معلوم میشود این خیلی و مؤثر است. بعد میفرماید: آنها را از خاندانهای شایسته انتخاب کن. البته شایستگی به معنای خاندانهای اشرافی نیست؛ خاندانی که اصحاب آن خانواده مردمان اهل دین و صلاح باشند. متدینین را میگوید اهل صلاح؛ خاندانهای اصیل نگفته؛ حضرت تعبیر نکرده به اصالت خانوادگی که اشتباه بشود با یک چیزهای دیگری.اصالت خانوادگی یعنی پدر اندر پدر مثلا اینکاره باشند؛ نه، این منظور نیست؛ اهل صلاح باشند. ممکن است یک انسان فقیری هم باشد، اما صالح باشد، شایسته باشد. این نشان میدهد که تربیت خانوادگی چقدر تأثیر دارد. و کسانی را انتخاب کن که دارای سابقه بیشتری در اسلامند. از آن کسانی انتخاب کنید که پای این نظام نشستند و زودتر به آن گرایش پیدا کردند. ما که گاهی میگوییم حزب اللهی ها را انتخاب کنید، بعضی خیال میکنند ما داریم همینطوری مثلا میبافیم یک چیزی؛ نخیر، این نیست؛ این مبنای فکری دارد در اسلام، مبنای فلسفی دارد.

از لحاظ خوی، کریم تر و برتر هستند و ازلحاظ عرض و ناموس، پاکیزه تر هستند. شاید مثلا به تعبیر امروز ما پاک دامن تر هستند. کم طمع ترند. یعنی انگیزه های معنوی در آنها راسخ است، به مسائل مادی خیلی توجه زیادی ندارند و اینکه آینده نگرترند.

حضرت میفرماید حال که گزینش کردید روزی اینها را روزی فراوان قرار بدهید و در تنگنایی نگذارید که مجبور به خیانت بشوند. این آنها را بی‌نیاز میکند از اینکه آنچه از اموال عمومی و از ثروت ملی برای خودشان بردارند و ضمنا حجت تو هم بر آنها قوی خواهد بود و اگر امانت تو را شکستند و دست کجی نشان دادند، زبانت بر سر آنها دراز است. البته من شنیده ام که در بعضی از دستگاه ها، به مدیران بالا امکانات و حقوقهای کلان داده میشود ولی این را جزو مصادیق این فرمایش امیرالمؤمنین قرار ندهید چون امروز وضع جمهوری اسلامی آن چنان نیست که شما بخواهید به همه حقوقهای کلان بدهید پس همه برخوردار نمیشوند، لذا احساس تبعیض آنها را گستاخ میکند بر دزدی، بر خیانت، بر کم کاری، البته اگر میتوانید همه را سیر کنید، خوب است؛ اول هم از آن کسانی که محتاج ترند شروع بکنید.

سپس حضرت میفرماید کارهایشان را بازرسی و تفقد کن. جاسوس هم بر آنها بگمار. نگویید با وجود جاسوس، امنیت کاری در محیط کار گرفته میشود؛ نخیر. جاسوس کلمه خوبی است تجسس که بد نیست؛ اینکه تو کارهای آنها را در پنهان دنبال بکنی، یک نوع برانگیزانندگی است برای آنها که امانت را رعایت بکنند و نسبت به یعنی آحاد مردم رفق به خرج بدهند.

بعد میگویند از این کسانی که اعوان و انصارت هستند، حسابی متحفظ باش. اگر یکی از اینها دست به خیانتی دراز کرد که جاسوسهای تو خبرش را دادند و به قول اطلاعاتی ها اخبار تقاطع داده شد، معلوم شد که حتما این آدم خیانت کرده، آن وقت جسم او را حتى آزار بده. همین مجازاتی که در احکام ما میگویند تعزیرات، امیرالمؤمنین همین را میگوید. حالا غربی‌ها بگویند شما شلاق میزنید؟ بله، شلاق میزنیم؛ برای آنچه از راه این کار به دست آورده او را مؤاخذه کنید، بگویید از کجا آوردی، او را خوار کن. بگو به همه که این خیانت کرده و ننگ تهمت را به گردن او بیاویز.

امیرالمؤمنین (ع) میفرماید: "بپرهیزید از مستی نعمت" در شرایطی که یک نظام مقتدری بر سر کار هست، مهم ترین چیزی که در این نظام باید تکرار بشود خطرات آینده است یعنی خطراتی که در آینده این مجموعه را تهدید میکند. آنچه در این خطبه مورد توجه است، خطر داخلی است. وقتیکه فتنه با کجی هایی که با خود به همراه دارد، به سراغ شما آمد؛ مراقب باشید که راه را گم نکنید آن وقتی که فتنه آشکار میشود، عوامل فتنه که در درون وجود دارد؛ ناگهان ظاهر خواهد شد. این جور نیست که وقتی دیدیم فتنه می آید، جلویش را بگیریم؛ نه، باید کوشش بکنیم که آن عوامل فتنه به وجود نیاید.

منبع: بخش "شرح عهد مالک اشتر" و "خطبه ۱۵۱" از جلد "راه روشن مدیران"