سود هنگفت هند و چین از ذخیره نفت ارزان
کاهش قیمت نفت و وضعیت نامناسب مخازن استراتژیک ایران
در تحریم‌های نفتی، ایران به دلیل نداشتن مخازن استراتژیک کافی، مجبور به کاهش اجباری برداشت نفت از چاه‌های خود شد. همین مسئله آسیب‌های جبران ناپذیری را به چاه‌های نفت وارد کرده است.
نسیم آنلاین ؛ حمیدرضا اکبری: نبود تقاضا برای خرید نفت، بحران کرونا و نداشتن جای کافی برای ذخیره کردن، قیمت نفت با نوسانات زیادی روبرو شده است.سیر نزولی قیمت نفت با شیوع کرونا تا جایی پیشرفت که نفت آمریکا در یک اتفاق بی‌سابقه قیمت منفی را تجربه کرد.
قیمت منفی نفت به این معنا است که فروشنده به دلیل هزینه‌های ذخیره‌سازی مبلغی را به خریدار نفت برای خرید نفت می‌دهد. با نبود تقاضا برای نفت خام به علت پاندمی ویروس کرونا جهان با عرضه مازاد آن روبرو شده و تأسیسات ذخیره‌سازی مرسوم از نفت لبریز شده‌اند. به همین علت تاجران برای ذخیره‌سازی نفت ارزان به راه‌های غیرمتعارفی رو آورده‌اند. آنها در شمال آمریکا نفت خود را در واگن‌های قطارهای باری و خط لوله‌های بلااستفاده ذخیره می‌کنند. غارهای نمکی در سوئد و دیگر کشورهای اسکاندیناوی یا از نفت پر شده و یا برای ذخیره آن رزرو شده‌اند .
ذخایر استراتژیک نفت آمریکا در طول سواحل خلیج مکزیک در چهار منطقه زیرزمین ۷۲۶.۶ میلیون بشکه از نفت را در خود جای داده است. این مقدار نفت در مخازنی که در گنبدهای نمکی زیرزمینی بوجود آمده، نگهداری می‌شود. البته به جز آمریکا، کشورهای دیگر هم برای خود از این نوع ذخایر ایجاد کرده‌اند. برای مثال ژاپن هم در حدود ۵۰۰ میلیون بشکه نفت را در مخازن روی سطح زمین ذخیره کرده است. از آن‌جا که ژاپنی‌ها از آن نوع گنبدهای نمکی زیرزمینی که در آمریکا یافت می‌شود ندارند، بنابراین مخازن گران‌قیمت روی زمین را ساخته‌اند.
سودآوری هند و چین از ذخیره نفت ارزان
رسانه‌های داخلی هند به نقل از وزیر نفت این کشور اعلام کردند که هند با خرید نفت ارزان از بازارهای جهانی، تاکنون موفق به ذخیره ۳۲ میلیون تن ( ۲۵۰ میلیون بشکه) نفت خام در انبارهای زیرزمینی، مخازن، خطوط لوله و کشتی‌های خود شده است .
چین هم به عنوان بزرگترین وارد کننده نفت دنیا از سقوط قیمت نفت در سال جاری میلادی بهره برده است. پکن از آژانس‌های دولتی خواسته به سرعت پر کردن ذخایر را هماهنگ کنند. علاوه بر ذخایر دولتی، احتمالاً چین از شرکت‌های خصوصی هم می‌خواهد ذخایر خود را پر کنند. هدف اولیه، نگه داشتن ذخایر دولتی برابر با ۹۰ روز واردات خالص است. ۹۰ روز واردات خالص نفت خام برابر با حدود ۹۰۰ میلیون بشکه است. طبق اطلاعات شرکت مشاوره نفتی SIA انرژی در چین، این کشور تا ۳۱ مارس حدود ۹۹۶ میلیون بشکه نفت در ذخایر استراتژیک و تجاری خود داشته است.
وضعیت مخازن استراتژیک ذخیره نفت در ایران
به دلیل افت قیمت نفت، کشورهایی که مخازن استراتژیک نفتی مناسبی‌داشتند توانستند با ذخیره‌سازی نفت ارزان از سود نسبتا خوبی برخوردار شوند؛ اما مخازن استراتژیک در ایران با وجود تحریم‌های نفتی و بحران‌های نفتی وضعیت قابل قبولی ندارد. زمزمه‌های احداث مخازن زیرزمینی ذخیره‌سازی نفت خام به عنوان مخازن استراتژیک با ظرفیت ۱۰میلیون بشکه در ایران، برای اولین بار در سال ۹۲ از سوی موسوی مدیرعامل وقت شرکت پایانه‌های نفتی، مطرح شد.
در حال حاضر هم طبق گفته غلامحسین گرامی مدیر عملیات شرکت پایانه‌های نفتی ایران ٤٨ مخزن با ظرفیت ٢٨ میلیون بشکه نفت برای ذخیره‌سازی نفت سبک و سنگین در خارک وجود دارد.
مهمترین پروژه در حال ساخت ایران هم مخازن ذخیره‌سازی نفت خام با ظرفیت ۳۰ میلیون بشکه در زمینی به مساحت ۴۶۰ هکتار در سواحل مکران است. به گفته احمدی مجری پروژه احداث مخازن ذخیره‌سازی نفت خام در طرح ملی انتقال نفت خام گوره - جاسک، هم‌اکنون فاز نخست احداث این مخازن به ظرفیت ۱۰ میلیون بشکه در ۶۵ کیلومتری غرب جاسک در دست احداث است. وی گفته است بر اساس برنامه زمانبندی، دو میلیون بشکه از این مخازن تا پایان سال ۱۳۹۹ و مابقی آن تا آبان سال ۱۴۰۰ بهره‌برداری می‌شود.
با وجود همه این تلاش‌ها اما مخازن استراتژیک ذخیره نفت در ایران نسبت به کشورهای مختلف مانند آمریکا، ژاپن و... بسیار اندک است. روند احداث و توسعه این مخازن نیز به کندی و در حجم محدودی پیش می‌رود. نباید فراموش کرد که در اوج تحریم‌های نفتی در سال‌های ۹۰ و ۹۱ و همچنین تحریم‌های فعلی، ایران به دلیل نداشتن مخازن استراتژیک کافی مجبور به کاهش اجباری برداشت نفت از چاه‌های خود شد. همین مسئله آسیب‌های جبران ناپذیری را به چاه‌های نفت وارد کرده است. علاوه بر آن ایران با توسعه صنعت پالایشگاهی خود می‌تواند با افزایش ظرفیت مخازن استراتژیک نفتی در بحران‌های نفتی که قیمت نفت را با شیب نزولی مواجه می‌کند اقدام به خرید نفت ارزان و استفاده در صنعت پالایشگاهی کند.
