چالشهای آنکارا و واشنگتن برای ورود به پرونده ادلب
ساعتهای حساس ادلب به وقت مسکو؛ توافق و عقبنشینی بزرگ یا جنگ؟!؛ ۴ سناریو برای آینده جنگ ادلب
باید دید در مذاکرات امروز مسکو، چه سرنوشتی برای ادلب مشخص میشود؟ این بار مذاکرات در سطوح عالی دنبال نمیشود و همین نکته میتواند نشانهای باشد بر اینکه شاید طرفین نتوانند به توافق برسند! اما تداوم حضور هیئت ترکی در مسکو نشانه جدی و پیچیده بودن مذاکرات است؛ به طوری که دو جلسه برای جمعبندی آن کفایت نکرده است.
نسیم آنلاین ، علیرضا مجیدی: روز گذشته یک هیئت عالی سیاسی نظامی ترکیه به ریاست «سادات اونال» معاون وزیر خارجه آنکارا به مسکو رفت تا با «الکساندر لاورنتیف» نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور روسیه پیرامون آخرین تحولات ادلب رایزنی کند.
با رسیدن هیئت عالی ترکیهای به مسکو، مذاکرات پیچیده طرفین بر سر آینده ادلب شدت گرفته است. مذاکرات روز گذشته پشت دربهای بسته طی دو نوبت به طول انجامید و قرار است ادامه آن امروز برگزار شود. برخی ناظران، جلسه امروز مقامات مسکو و آنکارا را به دیدار رو در روی پوتین و اردوغان در خلال عملیات «نبع السلام» تشبیه میکنند. در اوج عملیات نبع السلام و بعد از سیطره ارتش ترکیه و متحدین آنان در معارضین سوریه (جیش الوطنی) بر دو شهر مرزی «رأس العین» و «تل ابیض» و رسیدن نیروهای ارتش ترکیه به بزرگراه ارتباطی حلب حسکه، رؤسای جمهور ترکیه و روسیه ۵ ساعت پشت دربهای بسته با یکدیگر رایزنی کردند که در نتیجه آن، سرنوشت عملیات «نبع السلام» و فراتر از آن سرنوشت مرزهای شمال شرق سوریه تا حد زیادی تعیین شد. در پی این جلسه، آنکارا از تعمیم عملیات خود به شهرها و مناطقی مانند «کوبانی»، «قامشلی» و... خودداری کرد و در مقابل، ارتش روسیه و یگانهایی از ارتش سوریه (دولت مرکزی) وارد عین عیسی، کوبانی و... شدند.
باید دید در مذاکرات امروز مسکو، چه سرنوشتی برای ادلب مشخص میشود؟ این بار مذاکرات در سطوح عالی دنبال نمیشود و همین نکته میتواند نشانهای باشد بر اینکه شاید طرفین نتوانند به توافق برسند! اما تداوم حضور هیئت ترکی در مسکو نشانه جدی و پیچیده بودن مذاکرات است؛ به طوری که دو جلسه برای جمعبندی آن کفایت نکرده است.
این در حالی است که طرفین تا دو روز قبل، به شکل بیسابقهای رجزخوانی کردهاند. شاهد این نکته را باید در گزارش اخیر روزنامه «ینی عقد» در نظر گرفت که به حزب عدالت و توسعه نزدیک است. این روزنامه نزدیک به اردوغان، در گزارشی اعلام کرد حمله هوایی به پایگاه ارتش ترکیه که باعث کشته شدن ۶ سرباز ترک شد؛ از سوی بمبافکنهای روسیه صورت گرفته بود و آنکارا صرفا جهت برخی ملاحظات این حمله را به نیروی هوایی دمشق نسبت داد!
در مجموع به نظر میرسد چهار حالت برای مذاکرات امروز قابل تحقق باشد که سه سناریوی اول از احتمال بیشتری برخوردارند. به ترتیب، هر یک از حالتهای چهارگانه را مرور میکنیم:
۱- توافق بر سر خروج ارتش سوریه و اداره این مناطق زیر نظر دولت مرکزیاین سناریو از بیشترین احتمال برخوردار است. در این حالت، مسکو تعهد میدهد تا ارتش سوریه از مناطقی که اخیرا پاکسازی شده خارج گردد و تا پست شهر خان شیخون عقبنشینی کند. در مقابل، ارتش ترکیه نیز باید ضمانت دهد تا گروههای مسلح معارض و گروههای تروریستی به این مناطق وارد نشوند. عملیات نیز متوقف میشود.
در این حالت، مناطقی که طی ماههای اخیر آزاد شدهاند از نظر نظامی، تابع ارتش روسیه خواهند بود و ارتش ترکیه نیز میتواند پایگاههای دیدبانی خود را حفظ کرده و به صورت دورهای، گشتهای مشترک با ارتش روسیه داشته باشد. از نظر اداری نیز این مناطق تحت سیطره دولت مرکزی (دمشق) خواهند بود و پرچم نظام سوریه در ساختمانها برافراشته میگردد.
۲- عدم توافق و عملیات ارتش ترکیهدر صورتی که طرفین به راه حل مرضی الطرفین فوق نرسند، این احتمال مطرح است که مذاکرات امروز به بن بست برسد و هیئت سیاسی و نظامی آنکارا با دستان خالی به آنکارا بازگردد. در این صورت احتمال عملیات ارتش ترکیه در استان ادلب بسیار بالا ارزیابی میشود.
مقامات آنکارا از روزهای ابتدایی ماه جاری میلادی و کشته شدن سربازان ارتش ترکیه، مکررا علیه دمشق موضعگیری کرده و هشدار دادهاند که اگر ارتش سوریه به مرزهای توافقی پیشین بازنگردد، به عملیات نظامی دست خواهند زد. در همین راستا، حجم تجهیزات و کاروانهای اعزامی ارتش ترکیه به ادلب از ابتدای ماه جاری، در کل بحران سوریه بیسابقه بوده است!
نکته مهم اینجاست که اگر ارتش ترکیه دست به عملیات بزند، باز هم بعید است که بتواند متحدین دمشق را تا خان شیخون و دروازههای غربی شهر حلب به عقب براند. احتمالا ارتش ترکیه به صورت محدود بتواند مناطقی را تصرف و بعد از مذاکره مجدد با مسکو، بر سر مرزهای جدید به توافق برسند!
۳- تمکین آنکارا در برابر خواسته مسکواین سناریو نسبت به دو سناریوی پیشگفته از احتمال کمتری برخوردار است؛ اما منتفی نیست! در این حالت، آنکارا به عمق ۲۰ تا ۲۵ کیلومتری مرزهای خود اکتفا کرده و این منطقه را برای ممانعت از سرایت بحران سوریه به مرزهای خود و تهدید امنیت ملی ترکیه کافی بداند!
با توجه به رجزخوانیهای تند اردوغان و مقامات آنکارا طی هفتههای گذشته، این سناریو تنها در شرایطی قابل تحقق خواهد بود که اولا ترکیه بتواند امتیازات دیگری از روسیه - در خارج از پرونده سوریه - دریافت کند؛ ثانیا در ادلب نیز به این جمعبندی نهایی برسد که از نظر نظامی نمیتواند در برابر ائتلاف ارتش سوریه، روسیه و محور مقاومت بجنگد.
۴- تمکین مسکو در برابر خواسته آنکارا!احتمال تحقق این سناریو نزدیک به صفر است؛ اما به هر حال روی کاغذ این احتمال هم وجود دارد و در نتیجه آن را ذکر میکنیم. در این سناریو، مسکو خواستههای آنکارا را میپذیرد و به مرزهای پیشین توافق شده در سوچی بازمیگردد. در مقابل آنکارا نیز تعهد میدهد که در ضرب العجلی کوتاه مدت (فرضا یک ماه) گروه تروریستی تحریر الشام را منحل و کار گروههای تروریستی - که طرفین در مورد تروریست دانستن آنها اتفاق نظر دارند - را در ادلب یکسره سازد.
احتمال تحقق این سناریو نزدیک به صفر است؛ زیرا مسکو از نظر نظامی به دستاوردهای بزرگی دست یافته که موازنههای سیاسی سابق را به طور کامل بر هم زده است.