«پوست» برادران ارک یا عجایب المخلوقات

نسیم آنلاین ؛ مسعود غزنچایی: برادران ارک، بعد از ساخت فیلم کوتاه «حیوان» که موفقیت های زیادی در عرصه های بین المللی برایشان به ارمغان آورد، اولین فیلم بلند سینمایی خود «پوست» را به زبان مادری شان (ترکی) ساخته اند. «حیوان» اثری درخشان بود که بدون حتی یک دیالوگ، به مسئله ای انسانی میپرداخت و «پوست» نیز در ساختار ظاهری، بیشباهت به آن نیست.

مهمترین ویژگی «پوست»، تفاوت آن نسبت به سایر فیلم های سینمای ایران و استفاده شجاعانه از افسانه و ماوراء (دنیای اجنه) برای روایت قصه ای با عناصر فانتزی است. «پوست» درباره عشق، جادو و خرافه پرستی است. فیلم یک ایده اولیه دارد: مرد جوانی (آراز) متوجه میشود طلسمی باعث جدایی او از معشوقه اش (مارال) شده و برای رهایی از این طلسم باید در مسیری مشابه با یک افسانه قدیمی، از عشق زمینی اش بگذرد. «پوست» یک راوی دانای کل دارد که با ظاهر نوازنده و آوازه خوانی پیر در فیلم حضور دارد. کارکرد او همچون کارکرد همسرایان در نمایش های کلاسیک است که شرایط اولیه قصه را در ابتدا میگوید، شخصیت های اصلی و انگیزه هایشان را معرفی میکند و در ادامه روند درام نیز، ابعاد مختلف قصه را برای مخاطب تشریح میکند. برادران ارک، تلاش کرده اند با الهام از افسانه های محلی زادگاهشان، ماجرایی عاشقانه را روایت کنند اما در روایت فیلم مشخص نیست افسانه ها بهانه ای برای روایت داستان عاشقانه شده اند یا برعکس. کشمکش اصلی فیلم، بعد از فضاسازی اولیه، دیر شروع میشود. روایت ابتدایی فیلم و لو دادن افسانه محلی با جزئیات آن، باعث شده تا فیلم فاقد تعلیقی جدی در نیمه ابتدایی باشد. همچنین عدم تفکیک در فضاسازی ماجرای افسانه محلی و رویدادهای واقعی نیز باعث میشود که مخاطب کمی گیج و سردرگم شود. بهتر بود مخاطب به همراه آراز و پا به پای او متوجه میشد که قصه زندگی اش، شبیه به افسانه ای محلی است. در این صورت، مسیر چالش برانگیزِ انتخاب آراز بین عشق افسانه ای به مارال و عشق واقعی به مادر، برای مخاطب نیز دارای جذابیت و کشش بود. فیلم «پوست» هرگز یک فیلم ترسناک نیست و چنین منظوری هم ندارد. فیلمساز انگار همه چیز را در تاریکی و شب میبیند. حتی بسیاری از رویدادها که میتواند در روز رخ بدهد، در شب اتفاق می افتد. فیلم کوتاه «حیوان» نیز چنین بود. انگار برادران ارک، شب زنده داری را به استفاده از روشنایی روز ترجیح میدهند. استفاده از دوربین روی دست برای روایت قصه ای با رگه های فانتزی، انتخاب خوبی نیست. خلاقیت کارگردانی در دکوپاژ «پوست» دقیقن شبیه به فیلم کوتاه «حیوان» است و از آن جلوتر هم نمیرود. اگر اشتباه نکنم، فیلم حتی یک نمای لانگ هم ندارد. فیلمساز همه صحنه ها را خرد میکند و در نماهای کلوزاپ و مدیوم، با کات های متعدد نمایش میدهد. به همین خاطر در لحظات زیادی، فیلمساز نمیتواند حس بسازد و آن را حفظ کند. شتابزدگی در قطع کردن نماها، به حس فیلم ضربه میزند. قصه اصلی فیلم، تنه باریکی دارد و فاقد جزئیات در قصه پردازی و استفاده از خرده قصه های مرتبط با کشمکش اصلی است. حتی ماجرای شیر تعزیه نیز نتوانسته فیلمساز را نجات بدهد و فیلمساز نمی تواند بین آن و قصه عاشقانه فیلم، تناسبی ایجاد کند. بزرگترین افسوس برای «پوست»، اکران فیلم و فروش آن در گیشه است که ممکن است سر از هنر و تجربه دربیاورد. کاش با استفاده از یک یا دو بازیگر چهره، تلاش میشد تا این فیلم توسط مخاطب ایرانی که ناآشنا با دنیای ماوراءالطبیعه و خرافه نیست، دیده شود.