۳ نکته پیرامون عملکرد شورای نگهبان و راههای ارتقا آن

نسیم آنلاین ؛ حسین رضایی:‌ با بررسی شکایت کاندیداهای انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی توسط شورای نگهبان و اعلام نتیجه تایید صلاحیت ها موج انتقادات و تخریب ها علیه شورای نگهبان به عنوان نهاد پاسدار قانون، اسلامیت و جمهوریت نظام شدت یافته است. تخریب ها و هجمه هایی که از جانب ضدانقلاب از مدتها پیش آغاز شده بود و اکنون از جانب کاندیداهای رد صلاحیت شده دارای پشتوانه قدرت و ثروت که اغلب به دلایل اقتصادی نیز رد صلاحیت شده اند ادامه یافته است.

اما برای شفاف شدن ابعاد تخریب ها، انتقادات و حواشی موجود ضروری است بعضی از مسائل موجود را از هم تفکیک کرد تا بتوان بصورت دقیق تری نسبت به عملکرد شورای نگهبان قضاوت کرد.

بی کفایتی هیات نظارت بر رفتار نمایندگان

یکی از مسائلی که در رسانه ها مکررا مطرح شده است ماجرای رد‌صلاحیت ۹۰ نماینده مجلس دهم است. که البته بعد از بررسی شکایت های وارده تعداد آنها به ۷۴ نفر کاهش یافت. در این مساله انتقاد بعضی از افراد و رسانه‌ها به شورای نگهبان کاملا بی ربط و نارواست و آن نهادی که نسبت به این فاجعه یعنی نداشتن صلاحیت ۷۴ نماینده فعلی مجلس برای مجلس آتی باید پاسخگو باشد هیات نظارت بر رفتار نمایندگان است که موظف بوده طی این چهارسال برعملکرد نمایندگان نظارت کند و در صورت لزوم با نمایندگان متخلف برخورد کند. متاسفانه در مصادیق متعددی که تخلفات علنی هم شد، چون آن نماینده در گمرک یا فلان نماینده مختلف در شرکت سایپا یا آن نماینده متهم به مسائل اخلاقی مشاهده شد اما هیچ برخوردی انجام نشد. لذا شورای نگهبانی که در برابر تمام فشارهای نمایندگان در قدرت ایستاده و ۸۲ نفر را رد صلاحیت کرده نباید مواخذه بشود بلکه هیات نظارت بر رفتار نمایندگان باید پاسخگوی این وضع نابسامان نماینده های مجلس باشد.

هرچند تایید صلاحیت معدود مصادیقی که افکار عمومی نسبت به عملکردهای شائبه دار توام با فساد آنها مساله داشت توسط شورای نگهبان محل سوال و شبهه است.

اعلام عمومی دلایل رد صلاحیت ها

یکی دیگر از محل های شبهه و انتقاد نسبت به شورای نگهبان مساله اعلام دلایل رد صلاحیت ها می باشد که طبق گفته سخنگوی شورای نگهبان به دلیل محدودیت قانونی اجازه انتشار عمومی آن را ندارند. همین مساله یعنی سکوت شورای نگهبان در اعلام دلایل رد صلاحیت ها موجب شده است تا عده ای از مفسدین و خناسان که پرونده های سنگین اقتصادی یا بعضا اخلاقی و امنیتی نیز دارند از فرصت ابهام سوء استفاده کرده و علیه شورای نگهبان دست به تخریب بزنند. حال آنکه شورای نگهبان می تواند دلایل رد صلاحیت ها را به افرادی که اعتراض دارند و در صورت موافقت آنها منتشر و عمومی اعلام کند.

هرچند مجلس دهم به وظیفه خود جهت ایجاد بسترهای قانونی برای اجرایی کردن سیاست های کلی انتخابات ابلاغی از سوی رهبرمعظم انقلاب عمل نکرد. اما در بند ۱۱ سیاست های کلی انتخابات نیز آمده است: ‌«پاسخگویی مکتوب در خصوص دلایل ابطال انتخابات و رد صلاحیت داوطلبان در صورت درخواست آنان.» متن سیاست های کلی انتخابات اعلام مکتوب دلایل رد صلاحیت در صورت درخواست داوطلبان را تجویز می کند. با این اقدام جلوی شانتاژ رسانه های بیگانه و قدرت طلبان مفسد گرفته خواهد شد. چرا که دیگر با انتشار عمومی دلایل رد صلاحیت ها کاندیداهای مشکل دار نمی توانند به دروغ دلایل واهی برای رد صلاحیت خود دست و پا کنند و افکار عمومی را فریب بدهند. از طرفی به واسطه انتشار دلایل رد صلاحیت ها احتمال خطا و اشتباه از سوی شورای نگهبان به شدت کاهش خواهد یافت.

شفاف شدن معیارها و شاخص های ارزیابی داوطلبان

نهایتا اینکه یکی از مسائلی که بخصوص در حوزه التزام عملی به اسلام و نظام مساله ساز هست، تبیین و شفاف شدن معیارهای بررسی این مصادیق و تایید و رد صلاحیت ها می باشد. در بند ۱۰ سیاست های کلی انتخابات نیز آمده است: «تعیین دقیق معیارها و شاخص‌ها و شرایط عمومی و اختصاصی داوطلبان در چارچوب قانون اساسی با تأکید بر کارآمدی علمی، جسمی و شایستگی متناسب با مسؤولیت‌های مربوط و تعهد به اسلام، انقلاب و نظام اسلامی و قانون اساسی به‌ویژه التزام به ولایت فقیه و سلامت اخلاقی - اقتصادی.» این مساله از آن جهت اهمیت دارد که هم به شفاف شدن سازوکارهای شورای نگهبان کمک می کند و هم پاسخ بسیاری از شبهات در افکار عمومی را خواهد داد و همچنین مانع از برخوردهای سلیقه ای در تایید و رد صلاحیت ها خواهد شد.