روزگار بدر و خیبر سینمای انقلاب!

نسیم آنلاین ؛ احسان سالمی: جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر را از همین حالا می‌توان با اختلاف، مهمترین جشنواره فجر دهه ۹۰ دانست؛ جشنواره‌ای که از یک طرف نام‌هایی بزرگ متقاضی حضور در آن هستند و از سوی دیگر تعداد بالایی از فیلمسازان جوان برای حضور در این رویداد مهم خود را آماده می‌کنند. اما فارغ از نام‌های بزرگ و یا بحث جوان‌گرایی، یکی از مهمترین ویژگی‌های دوره سی‌وهشتم فجر را باید تلاش سینمای انقلاب برای حضور قدرتمند در این رویداد دانست.

بی‌تعارف باید بگوییم که تا همین چند سال پیش اگر جریان انقلابی نهایتا سه یا چهار فیلم در جشنواره فجر داشت، از آن به عنوان «دست پر سینمای انقلاب برای فجر» یاد می‌شد؛ آن هم در شرایطی که در نهایت فقط دو مورد از این آثار درخور توجه ویژه بودند ولی شرایط در سال ۹۸ به شدت تغییر پیدا کرده تا امسال سینمای انقلاب علاوه بر بالا بردن تعداد تولیداتی که قصد نمایش آن را در ویترین سینمای ایران دارد، در زمینه بالا بردن کیفیت این آثار نیز سنگ تمام بگذارد. آثاری که قطعا مهمترین ویژگی آن‌ها «تنوع مضمونی» است.

اگر روزی اغلب مخاطبان سینمای ایران، سینماگر انقلابی را صرفا به واسطه ساخت آثاری پیرامون دفاع مقدس و یا مسائل استراتژیک همچون مسئله سوریه می‌شناخت، حالا باید دامنه تعریف خود را از سینمای انقلاب و سنیماگر انقلابی به سمت سینمای اجتماعی-انتقادی، سیاسی، کمدی و... ببرد؛ عرصه‌هایی که پیش از این جولانگاه جریان شبه‌روشنفکری سینمای ایران بود و حالا قرار است محلی برای تببین گفتمان انقلاب اسلامی با زبان سینما شود.

اگر سال‌های دهه ۷۰ و ۸۰ شمسی در سینمای ایران را به عنوان روزگار «شعب ابی‌طالب» سینمای ایران نامگذاری کنیم، قطعا دهه ۹۰ به واسطه حجم بالای تولیدات باکیفیت و موثر و جریان‌ساز فیلمسازان انقلابی باید روزگار بدر و خیبر سینمای انقلاب دانست!

دورانی که در آن فیلم‌های مهمی با رویکرد انقلابی ساخته شد و اتفاقا برخلاف بسیاری از آثاری که پیش از این صرف به عنوان آثاری «ارزشی» برای سینمای ایران تولید می‌شد و گاهاً فروش چندانی هم در گیشه نداشت؛ علاوه بر جلب نظر منتقدان سینما و اهل فن، توانست نظر مثبت مخاطبان سینمای ایران را در گیشه نیز به دست آورد.

«بادیگارد»، «ایستاده در غبار»، «ماجرای نیمروز ۱ و ۲»، «شیار ۱۴۳»، «تنگه ابوقریب»، «ویلایی‌ها»، «به وقت شام»، «سیانور»، «شبی که ماه کامل شد» و انیمیشن‌هایی چون «شاهزاده روم» و «فیلشاه»، تنها بخشی از فیلم‌های مهم و موفقی هستند که در طی دهه ۹۰ در سینمای انقلاب تولید شدند و علاوه بر درخشش در جشنواره‌های داخلی و خارجی، در جلب نظر مخاطبان عام و فروش در گیشه سینماها نیز موفق ظاهر شدند.

یک ویژگی مهم فیلم‌هایی که قرار است به واسطه تلاش و فعالیت سینماگران انقلابی به جشنواره فجر امسال عرضه شوند آن است که علاوه بر تنوع مضمونی، دارای تنوع نسلی نیز هست؛ یعنی امسال در کنار فیلمسازانی همچون ابراهیم حاتمی‌کیا که از نسل اول فیلمسازان بعد از انقلاب است، امیرعباس ربیعی که یک جوان فیلم‌اولی است نیز به تولید اثر پرداخته تا سینمای انقلاب امسال شاهد تلاش فیلمسازانی از نسل‌های مختلف برای خوش آب‌ورنگ شدن ویترین سینمای ایران باشد.

از بهروز شعیبی که بعد از «دهلیز» و «سیانور» حالا دیگر برای خودش به فیلمسازی مهم در سینمای ایران تبدیل شده تا محمدحسین مهدویان که در چند دوره اخیر فجر، همیشه یک پای ثابت شگفتی‌سازی برای این رویداد به حساب می‌آمده، همه در تکاپوی رساندن آثارشان به سی‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر هستند. البته امیرعباس ربیعی که بعد از مدت‌ها کسب تجربه در سینمای کوتاه و نیمه‌بلند، امسال با اولین اثر سینمایی‌اش که یک تریلر سیاسی است، متقاضی حضور در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر شده است.

اما از آنجا که از قدیم الایام گفته‌اند که «شنیدن کی بود مانند دیدن»، احتمالا بهترین راه برای درک بهتر این موضوع که چرا در این گزارش از این صحبت می‌کنیم که سینمای انقلاب قرار است با آثاری متنوع به استقبال سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر برود، معرفی کامل‌تر این آثار برای خوانندگان این گزارش باشد.

پیش از این اما می‌خواهیم در یک جدول اطلاعات فوری، مروری سریع و اجمالی بر این آثار داشته باشیم:

حالا که جدول اطلاعات فوری و مرور سریع فیلم‌های انقلابی متقاضی حضور در جشنواره امسال را خواندید، احتمالا علاقه بیشتری برای بیشتر دانستن درباره این آثار پیدا کردید؛ فیلم‌هایی که در ادامه به معرفی مفصل‌تر آن‌ها می‌پردازیم:

بازیگران: فرامرز قریبیان، جهانگیر الماسی، پانته‌آ پناهی‌ها، محمدضا شریفی‌نیا، محمد فیلی، کامبیز دیرباز، آتش تقی‌پور، اکبر رحمتی، فرزاد حسنی و محسن صادقی‌نسب

کیست که نداند، ابراهیم حاتمی‌کیا در سینمای ایران مصداق اَتَم فرزند زمانه خویش بودن است؛ آنجا که احساس کرده باید از بچه‌های جنگ بگبوید، به سراغ قصه آن‌ها رفته و آنجا که مسئله مذاکره را در سال‌های فعالیت دولت اعتدالیون دیده، با قصه «چ» از ریزه‌کاری‌های مذاکره گفته است و هر جا هم مظلومیت شهدای هسته‌ای و مدافعان حرم را دیده، دست به کار شده تا با «بادیگارد» و «به وقت شام» از آن‌ها دفاع کند

حاتمی‌کیا امسال راوی درد مردم شده است. دردی که قرار است «خروج» نمایشگر آن باشد؛ «خروج» قصه‌ای اجتماعی-انتقادی دارد که از جمله متفاوت‌ترین آثار کارنامه کاری آقا ابراهیم سینمای ایران به شمار می‌آید. داستان فیلم درباره سفر تعدادی پنبه‌کار سیل‌زده به شهر تهران است؛ این پنبه‌کاران که بر اثر سیل محصولات‌شان را از دست داده‌اند با وعده‌هایی روبرو شده‌‌اند که دروغ از آب درآمده و برای اعتراض به نهاد ریاست جمهوری می‌روند.

بازیگران: بابک حمیدیان، لیلا زارع، محمد علیمحمدی، مسعود دلخواه، زکیه بهبهانی، ساغر قناعت، پاشا جمالی و داریوش ارجمند

«روز بلوا» چهارمین تجربه بهروز شعیبی در مقام کارگردان در سینماست؛ اثری به تهیه‌کنندگی محمدرضا تخت‌کشیان که سازمان هنری رسانه‌ای اوج سرمایه‌گذار آن است. شعیبی که پس از ساخت «دهلیز» و «دارکوب» نشان داده که علاقه زیادی به پرداختن به سوژه‌های اجتماعی دارد در این فیلم به سراغ یک موضوع اقتصادی و اثرات منفی آن بر جامعه رفته است.

قصه «روز بلوا» که از آن نیز به عنوان یکی از آثار انتقادی جشنواره فجر امسال یاد می‌شود، به ماجرای اتفاقات اخیر اقتصادی در جامعه ایران مرتبط است. شعیبی دوربینش را از زاویه نگاه مردم به سمت این معضل اقتصادی و تبعات ناشی از آن گرفته است.

بازیگران: مهران مدیری، پیمان معادی، مینا ساداتی

محمدحسین مهدویان بعد از «ماجرای نیمروز: رد خون» و حوای ایجاد شده برای این فیلم در جریان برگزاری سی‌وهفتمین جشنواره فیلم فجر، گفته بود که دیگر سراغ موضوع‌های سیاسی و تاریخ معاصر کشور نرود، اما در نهایت نتوانست بی‌خیال علاقه‌اش به سوژه‌هایی از این حوزه بشود. البته با این تفاوت که او این بار از تیم همیشگی خود فاصله گرفته و به سراغ تهیه‌کننده و بازیگران دیگری رفته است.

سیدمصطفی احمدی، تهیه‌کننده پروژه‌های اخیر مهران مدیری، تهیه‌کننده «درخت گردو» مهدویان شده است و خبری هم از بازیگران همیشگی آثار او نیست. براساس خبرهای منتشر شده در رسانه‌ها، مهدویان برای ساخت فیلم چهارمش داستان بمباران شیمیایی سردشت را سوژه محوری قرار داده است.

بازیگران: مهدی نصرتی، توماج دانش بهزادی، مجید پتکی، میلاد افواج، عماد درویشی،نجلا نظریان، مهیار شاپوری، احمد لشینی

جشنواره فجر امسال یک ژانر کمتر مورد توجه در سینمای ایران نیز دارد؛ ژانر جنایی-معمایی امسال قرار است با «لباس شخصی» به جشنواره فیلم فجر بیاید. امیرعباس ربیعی فیلمساز جوانی که بسیاری از دوستداران سینما او را به واسطه ساخت فیلم‌های کوتاه موفقش به خاطر می‌آورند، برای اولین اثر سینمایی خود به سراغ یک قصه واقعی از تاریخ معاصر رفته است؛ قصه‌ای که شاید در ظاهر روایتی از یک ماجرای امنیتی-سیاسی باشد اما در دل خود روایتگر یک داستان جنایی-معمایی جذاب و پرکشش است.

هر چند که برای این پیش‌بینی‌ها کمی زود است اما براساس شنیده‌ها «لباس شخصی» را می‌توان از همین حالا یکی از مدعیان اصلی جوایز بخش نگاه‌نو سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر دانست.

بازیگران: ساعد سهیلی، امیر جدیدی

سال گذشته ساخت فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل شد» توانست توجه بسیاری از مخاطبان را به جنایت‌های صورت گرفته توسط یکی از فعال‌ترین گروهک‌های تروریستی شرق کشور به رهبری عبدالمالک ریگی جلب کند. ریگی که البته در نهایت توسط نیروهای امنیتی ایران دستگیر شد؛ زمینه‌ساز جنایت‌های عجیب و غریبی در مناطق شرقی کشور شده بود.

«روز صفر» که اولین تجربه سعید ملکان در قامت کارگردان است، اثری پیرامون قصه‌های مرتبط به ریگی است. قصه‌ای امنیتی که احتمالا در جشنواره فجر امسال حسابی مورد توجه قرار بگیرد. براساس شنیده‌ها این فیلم نیز به سفارش همان نهادی ساخته شده که پیش از این سفارش ساخت «شبی که ماه کامل شد» را داده بود.

بازیگران: هنوز اطلاعات خاصی درباره بازیگران این فیلم منتشر نشده است.

«اوج ۱۱۰» اولین ساخته سینمایی سیاوش سرمدی است. مستندسازی که سال‌ها در سینمای مستند کسب تجربه کرده و حالا با سرمایه‌گذاری سازمان اوج، فرصت ساخت اولین اثر داستانی خود را پیدا کرده است. نکته مهم در ارتباط با این فیلم علاوه بر ورود سرمدی به جریان فیلمسازی سینمایی، دست گذاشتن بر یک سوژه مهم است. سوژه‌ای نامش با نام شهید والامقام منصور ستاری گره خورده است.

اصلی‌ترین مسئله در ارتباط با «اوج ۱۱۰» که قصه‌اش مربوط به یکی از پروژه‌های شهید ستاری است، ورود فیلمسازان انقلابی به حوزه‌ سوژه‌هایی است که به شهدای ارتش مربوط می‌شود. اتفاق مبارکی که در چند سال گذشته کمتر به آن توجه شده بود و ساخت «اوج ۱۱۰» می‌تواند سرآغازی برای تئوجه بیشتر سینمای ایران به سوژه‌های مهم این‌چنینی باشد.

بازیگران: مریلا زارعی، پیمان مقدمی و علی پاینده

«کارو» اولین ساخته احمد مرادپور پس از سال‌ها دوری از کارگردانی در سینماست. اثری با بازی مریلا زارعی که می‌تواند پس از چند سال کم‌کاری و حضور او در نقش‌هایی ضعیف و به دور از انتظار، بازگشتی باشکوه برای این ستاره زن سینمای ایران باشد.

کارو قصه‌ای زنانه و مرتبط با مادران شهدا دارد که در آن مریلا زارعی با گریمی متفاوت و با لباس کردی در مقابل دوربین ظاهر خواهد شد. اهمیت این اثر را باید از بُعد تمرکز آن بر روایت زنانه از جنگ دانست؛ چرا که سینمای دفاع مقدس در طی این سال‌ها کمتر به سراغ قصه‌هایی رفته که قهرمانان آن‌ها زنان باشند.

بازیگران: حسن معجونی، نادر سلیمانی، علی‌رضا کمالی، حمیدرضا محمدی، شبنم گودرزی، رضا مسعودی و ویدا جوان

یکی دیگر از آثار سازمان هنری رسانه‌ای اوج برای سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر، «آبادان یازده ۶۰» است. اثری در حال و هوای دفاع مقدس که قصه آن ارتباط تنگاتنگی با تاثیر رسانه‌ها و وسایل ارتباطی از جمله رادیو در فضای جنگ دارد.

نام این فیلم برگرفته از کتاب «فرکانس ۱۱۶۰» است که مجموعه‌ای از مصاحبه‌ها با فعالان رادیو آبادان را در ارتباط با روزهای حصر آبادان روایت می‌کند.