پالایشگاه سازی به سبک زنگنه، ۲۰ هزار میلیارد تومان برای هیچ!
پروژه احداث واحدهای پالایشی سیراف که چند سال از توقف آن می‌گذرد، به نظر می‌رسد با خبر وزیر نفت در مورد تامین ۲۰ هزار میلیارد تومان سرمایه از منابع بانک مرکزی دوباره در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته است. پروژه‌ای که بسیاری بر غیرکارشناسی بودن احداث آن تاکید دارند.
نسیم آنلاین : منصور مقیمی زاده: پروژه احداث واحدهای پالایشی سیراف که چند سال از توقف آن می‌گذرد، به نظر می‌رسد با خبر وزیر نفت در مورد تامین منابع سرمایه‌گذاری آن از طریق بانک مرکزی دوباره در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته است. پروژه احداث واحدهای پالایشی بندر سیراف توسط مدیرعامل جوان پخش و پالایش، از ابتدای یازدهم در دستور کار وزارت نفت قرار گرفت. با اینکه بسیاری از کارشناسان بر عدم توجیه اقتصادی این طرح تاکید داشتند، اما وزارت نفت مصرانه و با اجبار بر برخی شرکت‌ها و صندوق بازنشستگی نفت دنبال احداث این مجموعه‌های پالایشی است.
نسل این نوع پالایشگاه‌ها منسوخ شده استجلیل سالاری، مدیر عامل اسبق شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی درباره این طرح در گفتگو با نسیم آنلاین گفت: «خود آقایان در وزارت نفت هم به این نتیجه رسیده اند، منتهی فضای اجتماعی ایجاب می‌کند که روی این موضوع مانور بدهند. اصل بحث در مورد سیراف این است که این واحدهای جداساز و اسپیلیتر به نوعی در دنیا منسوخ شده است. ایجاد چنین واحدهای مستقلی مربوط به دهه ۶۰ میلادی بوده که هم از نظر ظرفیت و هم از نظر نوع پلنت در دنیا جایگاهی ندارد. دیگر این واحدها را مستقل و بدون تلفیق احداث نمی‌کنند»
سالاری درباره انگیزه دولت از اجرای این پروژه گفت: «در ابتدا که این موضوع مطرح شد، قصد داشتند که به طور فوری خام فروشی را کاهش بدهند. چنین طرحی را نوشتند و بنا بود تا پایان سال ۹۶ هم به بهره برداری برسد. حتی آمدند در سایت ۲ منطقه ویژه پارس جنوبی هم زمینی گرفتند. زمانی که این موضوع مطرح شد جلسه‌ای با حضور تعدادی از شرکت‌های بخش خصوصی در معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت ترتیب داده شد. در آن جلسه اعتراض شد که اصلا خوراک کافی را برای انجام این کار وجود ندارد. الان از میعانات تولیدی در پارس جنوبی، ۱۲۰ هزار بشکه به پتروشیمی برزویه، حدود ۲۵ هزار بشکه به پالایشگاه لاوان و مجموعا حدود ۴۰۰ هزار بشکه هم به واحدهای پالایشی در بندرعباس تحویل داده می‌شود. روند تولید میعانات هم رو به کاهش است. با این حال مقامات وزارت نفت تصور می‌کردند که پارس جنوبی ۱/۲ میلیون بشکه تولید دارد که با افزودن تولید از میادین دیگر روی هم رفته روزانه ۱ یک میلیون و ۳۸۰ بشکه میعانات گازی داریم. حال آن‌که این رقم واقعی نیست»
آمارسازی در مطالعات طرح پالایشی سیرافوی در مورد تعهد تامین خوراک درباره این طرح گفت: «در این طرح تعهد تامین خوراک را تا ۱۲ سال بعد از تعیین سرمایه گذار در نظر گرفته بودند. در حالی که اگر این پروژه می‌خواست ۹۶ بهره برداری شود، تنها تا ۸ سال دیگر می‌توانست خوراک بگیرد! یک طرح پالایشی عملا از ۱۵ تا ۲۰ سال دوره عملیاتی دارد. پالایشگاه را که برای ۴ یا ۵ سال نمی‌سازند! سوال سرمایه‌گذاران در این مورد، این بود که مدت زمان باقی مانده چگونه باید خوراک را تامین کنیم؟ نمی‌شود که پالایشگاه زیر ظرفیت کار کند.»
این مدیر اسبق صنعت نفت با تاکید بر لحاظ کردن قیمت‌های غیر واقعی در مطالعه اقتصادی صورت گرفته برای احداث این واحدهای پالایشی، افزود: «در مطالعه‌ای که برای پروژه سیراف انجام داده‌اند، با قیمت‌هایی غیر واقعی مانند نفت گاز بشکه‌ای ۱۰۰ دلار (هر تن ۷۶۸ دلار) و نفت سفید ۱۰۰ دلاری به ازای هر بشکه محاسبات اقتصادی صورت گرفته است. در حالی که حداکثر قیمت فروش نفت گاز در داخل ۴۹۰ دلار هست. حالا با این مطالعه به این نتیجه رسیده‌اند که نرخ بازگشت سرمایه پروژه ۴۷٪ است. که در هیچ کجای دنیا حتی پالایشگاه‌های کامل را با چنین نرخ بازگشت سرمایه ای احداث نمی‌کنند و به نظر می‌رسد این عدد ساختگی است»
وی با بیان اینکه با نبود توجیه اقتصادی، بانک‌ها و صندوق توسعه نمی‌توانند برای انجام این پروژه سرمایه‌گذاری کنند، ادامه داد: «زیرا بر اساس قانون هر مجموعه خصوصی که بخواهد برای پروژه‌ای از تسهیلات دولتی یا صندوق توسعه استفاده کند، باید پروژه او توجیه فنی- اقتصادی داشته باشد» سالاری معتقد است که قیمت نفتا که ۶۰ درصد سبد محصولات سیراف را تشکیل می‌دهد، با قیمت میعانات تفاوت چندانی ندارد و بیان می‌کند: «در مطالعات صورت گرفته، نه هزینه سرمایه گذاری واقعی هست و نه قیمت محصولات واقعی دیده شده است و به نظر می‌رسد که توجیه اقتصادی آن به صورت کاذب صورت گرفته است»
سالاری در نقد تصمیم وزارت نفت برای استفاده از محصولات حاصل از این پالایشگاه، بیان کرد: «اگر بناست نفتا تولیدی از این پالایشگاه به عنوان خوراک واحدهای پالایشی استفاده شود، هم به لحاظ محدودیت مکانی و هم به دلیل عدم جذابیت پتروشیمی‌های خوراک نفتا نسبت به پتروشیمی‌های خوراک گازی در کشور، این تصمیم مناسب نیست. اگر هم بناست که محصولات آن به بازارهای خارج صادر شود، به دلیل محدود بودن ظرفیت پتروشیمی‌های خوراک نفتا، بازار صادراتی آن محدود بوده (حداکثر ۳۵ یا ۴۰ هزار بشکه) و کشش این حجم از تولید نفتا را ندارد. در نهایت در عمل باید ذخیره‌سازی نفتا را جایگزین ذخیره‌سازی میعانات کنیم»
اجبار شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در طرح سیرافسالاری برای استفاده از میعانات گازی تولید شده در کشور، پیشنهادی جایگزین مطرح کرد: «بر اساس مطالعه صورت گرفته، می‌توان ابتدا یک واحد شیرین سازی برای میعانات احداث کرد که هزینه سرمایه گذاری بالایی ندارد. سپس می‌توان میعانات شیرین شده را تا یک درصد مشخصی، مثلا تا ۵ تا ۱۰ درصد میزان خوراک، به خوراک پالایشگاه‌های نفت خام اضافه کرد. این کار سبب می‌شود که در سبد محصولات تولیدی پالایشگاه‌های کشور، محصولات سبک بیشتری تولید شود و به همان میزان هم نفت کوره تولیدی پالایشگاه‌ها کاهش یابد. در این شرایط هم می‌توان نفتا و هم نفت گاز بیشتری تولید کرد. این کار با زیرساخت‌های موجود نیز قابل انجام است و هزینه زیادی نمی‌خواهد»
وی در خصوص اجبار وزارت نفت برای سرمایه گذاری در این پروژه گفت: «وقتی پروژه‌ای مبنای مطالعات کارشناسی درستی نداشته باشد، روی می‌آورند به آزمون و خطا و این گونه شده است که یک زمین خالی را بعد از چند سال تحویل داده‌اند. ابتدا ۸ تا پالایشگاه بود، عده‌ای از سرمایه گذاری در آن کنار کشیدند، بعد شد ۶ واحد و رفتند پالایشگاه های کشور را مجبور کردند که بیایند در این پروژه سرمایه‌گذاری کنند. حتی به پالایشگاه تهران پیشنهاد شده است که بیایند و برای دو واحد آن سرمایه گذاری کنند. پالایشگاه تهران بررسی کرده و متوجه شده که پروژه اصلا اقتصادی نیست. حتی با مسئولی در پالایشگاه تهران به خاطر مخالفت با آن پیشنهاد برخورد کرده‌اند. نمی‌شود که پالایشگاه‌ها را مجبور کرد که از سرمایه‌ای که برای بهبود کیفیت محصولات پالایشی خود در نظر گرفته‌اند»
دست درازی به منابع صندوق بازنشستگی نفتاین اجبار تنها محدود به شرکت‌های پالایشی نیست و مقامات وزارت نفت برای تامین هزینه سرمایه‌گذاری در این پروژه به صندوق بازنشستگی نفت هم روی آورده و به صورت تحمیلی ۲۰ درصد سهام این پروژه را به صندوق بازنشستگی نفت داده است. سالاری در این رابطه ضمن انتقاد از مسئولین وزارت نفت، گفت: «هیات امنا صندوق نسبت به سرمایه گذاری در پروژه‌ای که توجیه فنی- اقتصادی مناسبی ندارد، باید پاسخگو باشند. سرمایه صندوق از پرسنل و بازنشستگان صنعت نفت شگل گرفته و بر طبق اساسنامه آن، باید در پروژه‌ای سرمایه گذاری کنند که توجیه اقتصادی داشته باشد» وی در این زمینه خواستار ورود نهادهای نظارتی شده که تا با ورود به موقع خود مانع تضییع حقوق دارایی‌ها و اموال پرسنل صنعت نفت شوند.
وی افزود: «طراحان این پروژه باید بواسطه دادن آدرس غلط عذرخواهی کنند. این اقدامات موجب بی‌اعتباری آمارهای بخش دولتی خواهد شد و بخش خصوصی را نسبت به آمارها، آن هم آمارهای صادره از یک دستگاه اجرایی، بی اعتماد خواهد کرد»
