آمریکا در حال اخراج از منطقه است

شامگاه پنجشنبه دونالد ترامپ در سکوت کامل خبری و در سفری که از قبل اعلام نشده ‌بود برای اولین‌بار در دوره ریاست‌جمهوری‌اش وارد افغانستان شد و با حضور در پایگاه نظامیان آمریکایی در بگرام برای چندمین بار از کاهش نیرو‌های آمریکایی در افغانستان صحبت و از تصمیم خود برای خروج نیرو‌های آمریکایی از منطقه دفاع کرد.

البته ترامپ ابایی از این نداشت که صراحتا اعلام کند: «ما به‌طور کامل نیرو‌های خود را از مکان‌هایی مثل سوریه خارج‌ نکردیم، چرا که باید نفت را حفظ کنیم». نکته قابل تامل در این بین طرح بحثی بود که پیش از این از سوی ترامپ مختومه اعلام شده ‌بود و آن مذاکرات صلح با طالبان بود.

ترامپ در یک چرخش 180 درجه‌ای اعلام کرد آمریکا مذاکرات با طالبان را از سر خواهد گرفت. در عین حال طالبان نیز از ازسرگیری مذاکرات با آمریکا استقبال و اعلام کرده است که مذاکرات با آمریکا در روزهای آینده آغاز خواهد شد. مذاکرات صلح بین طالبان و آمریکا سپتامبر گذشته در پی کشته شدن یکی از سربازان آمریکایی در کابل به دست طالبان متوقف شد. دو طرف در حالی از آغاز دور جدید مذاکرات صحبت کرده‌اند که دامنه اختلاف بین آنها بر سر حضور نظامی آمریکا در افغانستان همچنان باقی است.

آمریکایی‌ها نسبت به ژئوپلیتیک افغانستان دید امنیتی دارند و از این جهت تنها به دنبال کاهش تعداد نیروها از 13 هزار به 8 هزار نفر هستند اما طالبان اعلام کرده است که آمریکا باید به‌طور کامل از افغانستان خارج شود.

اینکه دونالد ترامپ چرا در این برهه زمانی به افغانستان سفر کرد و اظهارات او پیرامون آغاز مجدد مذاکرات با طالبان و خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان با چه رویکردی مطرح شده، دلیلی شد تا با دکتر فواد ایزدی، استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو بپردازیم.

اولین سفر ترامپ به افغانستان در شرایطی انجام شد که تنش‌ها بین چین و آمریکا در شرق آسیا تشدید شده است، آیا اظهار نظر ترامپ در رابطه با خروج نظامیان این کشور از افغانستان به این معناست که آمریکایی‌ها به دنبال این هستند تا با خروج از افغانستان، حضور خود در شرق آسیا را افزایش دهند؟

قبل از آغاز بحث باید به یک موضوع مهم توجه کنیم. طی چند سال اخیر مسأله‌ای تحت عنوان نگاه به شرق از سوی آمریکا یا مفاهیمی مثل کوچ امنیتی به سمت چین مطرح شده اما متاسفانه از جانب کاشناسان امر بدرستی فهم نشده است؛ بیان مسائلی مثل خروج آمریکا از خاورمیانه که حتی برخی افراد در داخل در مقاطعی بیان کرده ‌بودند آمریکا قصد دارد خاورمیانه را به ایران تحویل بدهد و این منطقه را ترک کند؛ آمریکا نه در گذشته و نه الان قصدی برای خروج از منطقه خاورمیانه نداشته و ندارد. هر چند افغانستان در خاورمیانه قرار نگرفته اما موقعیت این کشور از منظر ژئوپلیتیک و ژئو‌استراتژیک برای آمریکا بسیار مهم است.

از این رو خروج آمریکا از افغانستان هم به دلیل کم‌اهمیت بودن این کشور نیست. در حقیقت آمریکا در حال اخراج از منطقه است نه خروج اختیاری. آمریکا چاره‌ای جز خروج از خاورمیانه و محیط امنیتی محور مقاومت ندارد. سیاست 40 سال مقابله با محور مقاومت، ایجاد گروه‌های تروریستی مثل داعش و القاعده و حضور نظامی در افغانستان و عراق و حالا هم سوریه همگی نتیجه‌ای جز شکست برای آمریکا نداشته است. با این حساب سفر ترامپ را می‌توان در چارچوب برنامه‌های انتخاباتی او تحلیل کرد و ارتباطی بین موضوع استیضاح، انتخابات 2020 و خروج آمریکا از افغانستان قائل شد؟ طبیعتا بی‌ارتباط نیست.

ترامپ در حال حاضر به دنبال این است تا با یادآوری برخی شعارهای خود در انتخابات گذشته تاکید کند در شرایطی که کنگره به دنبال استیضاح وی است، او سعی دارد شعارهایی را که باعث شده بود آمریکایی‌ها مجاب به رای دادن به او شوند، همچنان دنبال ‌کند. اما واقعیت امر این است که آمریکا اگر توان ماندن در منطقه را داشت هرگز دنبال مذاکرات با طالبان نبود. -درست است که حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه و افغانستان هزینه زیادی روی دست این کشور گذاشته است و این هزینه در بعضی گزارش‌ها تا 6 تریلیون دلار تخمین زده شده اما آیا خروج آمریکا از خاورمیانه منجر به کاهش نفوذ و اثر‌گذاری آن نخواهد شد؟ همین حالا ما شاهد این هستیم که روسیه در تجارت تسلیحات با کشورهایی که قبلا متحد آمریکا بودند پیشتاز شده و با هند، ترکیه، عربستان، مصر و امارات قراردادهایی را داشته است.

برای همه مشخص است که حیات آمریکا به نفت خاورمیانه گره خورده است. پس آنها هیچ‌وقت برای خوشایند حکام یا مردم کشورهای منطقه قصد خروج نداشته‌اند. باز هم یادآور می‌شوم که آمریکا مجبور است از خاورمیانه خارج شود. ایالات متحده قبول کرده‌ است که در سراشیبی افول افتاده است. کسری یک تریلیون دلاری چیزی نیست که براحتی جبران شود. آنها مجبور به عقب‌نشینی هستند. نه‌تنها افغانستان و غرب آسیا که حتی در اروپا هم این اتفاق خواهد افتاد. اختلافات پیرامون آینده ناتو گوشه‌ای از این ضعف و ناتوانی است. آنها چه بخواهند چه نخواهند در آینده خاورمیانه نقش سابق را ندارند.

«روزنامه وطن امروز»