کُرسی خالی سوریه در اتحادیه عرب

نشست فوق العاده اتحادیه عرب روز شنبه که در اصل در واکنش به حمله ترکیه به شمال سوریه برگزار شد با حمایت گسترده کشورهای عربی از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب رو به رو شد.

اتحادیه عرب سوریه را در سال ۲۰۱۱ با آغاز بحران در این کشور و با اعمال فشار از سوی عربستان، امارات و قطر از اتحادیه مذکور خارج کرد. بعد از آن کرسی این کشور که عضو رسمی اتحادیه عرب بود به مخالفان داده شد.

این در حالیست که طی سالهای گذشته بسیاری از کشورهای عربی خواهان بازگشت سوریه به اتحادیه عرب شده اند و این مسأله در جریان نشست روز گذشته اتحادیه عرب بسیار پررنگ بود. جبران باسیل وزیر امور خارجه لبنان در نشست مذکور با طرح این سؤال که آیا زمان بازگشت سوریه به آغوش اتحادیه عرب فرا نرسیده است، افزود: برای نجات ملت سوریه در این اجلاس گرد هم آمده ایم و باید با این کشور همصدا شویم. آیا وقت آن نشده که حمام خون و تروریسم و موج مهاجرت و پناهندگی متوقف شود؟ آیا وقت آن نرسیده که آشتی عربی- عربی تحقق یابد؟

یکی دیگر از کشورهایی که خواهان بازگشت سوریه به کرسی خود در اتحادیه عرب است عراق محسوب می شود. محمد علی الحکیم وزیر خارجه عراق با تاکید بر بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، گفت: شمار زیادی از کشورهای عربی تمایل دارند سوریه بار دیگر به اتحادیه بازگردد. وی از اتحادیه عرب خواست که نقش خود را در این زمینه ایفا کند و در کنار جمهوری عربی سوریه بایستد. وزیر خارجه عراق همچنین از جامعه جهانی خواست که به مسئولیت خود درباره حمله ترکیه به خاک سوریه عمل کند و برای توقف عملیات نظامی و ایجاد راه حل سیاسی جهت پایان دادن به مشکلات مردم سوریه وارد عمل شود.

الجزایر نیز در جریان نشست مذکور ضمن همبستگی با دولت سوریه، خواستار بازگشت این کشور به اتحادیه عرب شد. وزیر خارجه این کشور در نشست اتحادیه عرب، بر حمایت از سوریه تاکید و اعلام کرد که ما از تلاش های بین المللی گیر پدرسون نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه برای دست یابی به راه حل سیاسی در سوریه حمایت می کنیم.

این مسأله حتی گروه های وابسته به نظام حاکم مصر را هم درگیر خود کرده است. بسیاری از این گروهها و احزاب از جمله الناصری خواهان بازگشت سوریه به کرسی خود در اتحادیه عرب هستند. احمد موسی یکی از کارشناسان نزدیک به مقامات مصری بعد از آغاز حملات ترکیه علیه شمال سوریه در یک برنامه تلویزیونی بر لزوم بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تاکید کرد.

یک ماه قبل نیز وزیر خارجه مصر اعلام کرده بود که سوریه یک کشور عربی مهم است و رایزنی هایی میان کشورهای عربی برای تعیین زمان مناسب در خصوص بازگشت دمشق به اتحادیه عرب در جریان است.

بررسی پست های منتشر شده در شبکه های اجتماعی بعد از نشست فوق العاده اتحادیه عرب از سوی تحلیل گران و کاربران عرب نیز نشان می دهد که یک اجماع همگانی در میان اعراب در خصوص لزوم بازگشت سوریه به این اتحادیه وجود دارد.

در فلسطین نیز بسیاری از تحلیل گران سیاسی معتقدند که تصمیم اتخاذ شده از هشت سال قبل علیه سوریه باید سریعا لغو شده و در اصل تمام تصمیماتی که علیه سوریه در این مدت اتخاذ شده باید لغو شود. به نظر میرسد در سایه عملیات نظامی ترکیه علیه سوریه این مهم بیش از پیش برای تحلیلگران و سیاستمداران روشن شده است. البته اینکه اتحادیه عرب یک نشست فوق العاده در خصوص حمله مذکور علیه سوریه برگزار می کند اما خود دمشق در این نشست کرسی ندارد جای سؤال است.

بسیاری از کشورهای عربی از پایان سال ۲۰۱۸ گام های مهمی در از سر گیری روابط سیاسی با نظام حاکم سوریه اتخاذ کردند به طوریکه رئیس جمهور وقت سومالی به دمشق سفر کرد و امارات و بحرین نیز از فعالیت مجدد سفارتخانه های خود در این کشور خبر دادند. بسیاری از دیگر کشورها نیز به موضوع بازسازی سوریه و مشارکت در این روند اهمیت فراوانی دادند.

برخورد گرم احمد ابوالغیط دبیر کل اتحادیه عرب با هیأت سوری در حاشیه نشست های مجمع عمومی سازمان ملل را نیز نباید از نظر دور داشت.

اتحادیه عرب مدتهاست که از نقش فعال خود در پرداختن به مسائل مهم جهان عرب و جهان اسلام دور مانده و بیشتر از آنکه در عرصه جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد به یک گردهمایی عربی برای اظهار نظر در خصوص مسائل منطقه و جهان تبدیل شده است؛ گردهمایی که در بیشتر مواقع حتی به مسائل مهم جهان عرب نمی پردازد و به بسیاری از آنها بی توجه است.

به نظر می رسد حمله نظامی و غیر قانونی ترکیه علیه مواضع کردهای سوریه در شمال شرق این کشور که تحت عنوان چشمه صلح انجام میشود باعث شده تا بیش از پیش لزوم بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و در واقع بازگشت سوریه به آغوش کشورهای عربی مشخص شود. به ویژه آنکه قاطبه کشورهای عربی این حمله را محکوم کرده و خواهان توقف فوری آن شده اند.

در هر صورت باید گفت که بازگشت سوریه به اتحادیه عرب یکی از راههای مهمی است که می تواند به مسائل مرتبط با این کشور پایان دهد. کشورهای عربی باید بیش از پیش به تقویت این نهاد اهتمام ورزیده و به جای اختلاف افکنی و دور کردن اعضای آن به دنبال گسترش همکاری های فیمابین باشند به ویژه آنکه چالشهای عدیده پیش روی این کشورها در جهان امروز، اتحاد روزافزون اعراب را می طلبد.

چنانچه کشورهای عربی امروز در برابر تجاوز ترکیه به شمال سوریه موضع یکپارچه و متحد و اقدامات عملی در عرصه جهانی اتخاذ نکنند فردا باید انتظار وقوع چنین حملاتی را علیه هر کشور دیگری داشته باشند.

البته نباید از این نکته غافل بود که مخالفت گسترده اعراب با این حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه از زمان آغاز بحران در سوریه در سال ۲۰۱۱ تاکنون سابقه نداشته و این مخالفت همه جانبه می تواند راه را برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب باز کند.

به نظر می رسد کشورهای عضو اتحادیه عرب به دنبال بازنگری در سیاستهای محور مصر، امارات و عربستان در قبال سوریه و بازگشت دمشق به این اتحادیه هستند.

«خبرگزاری مهر»