گام سوم کاهش تعهد ایران چه خواهد شد؟

نسیم آنلاین : مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در ادامه جنگ روانی علیه ایران تنها یک روز پس از اعلام تحریم محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران از تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران خبرداد. وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنجشنبه توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا در لیست افراد تحریم شده قرار گرفت که با سروصدای زیادی در فضای بین‌الملل همراه بود،

روزنامه انگلیسی هاف پست نیز، اقدام دولت آمریکا در تحریم محمدجواد ظریف شانس دیپلماسی موجود برای کاهش تنش میان ایالات‌متحده و ایران را نابود کرده است. دولت ترامپ با تحریم وزیر خارجه ایران در حقیقت درهای مذاکره با تهران را بست .

این در حالی است که تروریست اقتصادی آمریکا علیه ایران وارد دومین سال خود می‌شود. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا آبان ۱۳۹۷ در اولین روز اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران گفت« بعد از روی کار آمدن ترامپ 190 مورد تحریم علیه ایران مورداجرا قرارگرفته است . » همچنین اعلام کرده بود«بعد از ماه می و خروج آمریکا از توافق هسته‌ای آمریکا استراتژی جدیدی را علیه ایران آغاز کرده تا رفتار ایران تغییر پیدا کند»، وی ادامه داد: در مرکز این تلاش‌ها یک سازوکار بی‌سابقه فشار اقتصادی علیه ایران آغاز کرده‌ایم .

در همین راستا که جمهوری اسلامی ایران پس خروج دونالد ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ همکاری خود را با اعضا اروپایی برجام ادامه می‌داد، پس‌ازاینکه اروپایی‌ها عدم پایبندی به تعهدات در قبال برجام را نشان دادند، شورای عالی امنیت ملی طی بیانیه‌ای از کاهش تعهدات ایران نسبت به برجام خبر داد. در گام اول دولت با دادن اولتیماتوم ۶۰ روزه به اعضای اروپایی برجام این فرصت را برای اجرای تعهداتشان در قبال توافقنامه داد، و در گام دوم ۱۸ تیرماه کاهش تعهدات خود نسبت به برجام را شروع کرد.

حال باید دید با اتفاقات اخیر در فضای بین‌الملل بین ایران و غربی‌ها و اقدامات تنش برانگیز جدید آمریکا چه تغییری در رفتار و تصمیم‌گیری اعضاء اروپایی در اجرای تعهدشان نسبت به برجام دیده می‌شود، همچنین گام سوم کاهش تعهدات ایران که قرار است شهریورماه اجرا شود را به چه میزان تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

به همین دلیل به سراغ سه نماینده از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس شورای اسلامی رفتیم تا نظرشان را در مورد مطالب فوق جویا شویم.

حشمت‌الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس در گفتگو با خبرنگار نسیم آنلاین بابیان اینکه بعد از تحریم ظریف دیپلماسی عمومی ایران تقویت‌شده و حقانیت ایران بیش‌ازپیش ثابت شد، در پاسخ به این پرسش که تصمیم اروپا بعد از اقدامات آمریکا برای اجرای تعهداتشان در قبال برجام چه خواهد بود گفت:

چالش اصلی بین ایران و آمریکاست، اروپا جایگاه عملی در این موضوع را ندارد . اروپایی‌ها بدون مشورت با آمریکا گامی را در رابطه با ایران برنداشتند و برنمی‌دارند. همه‌چیز بستگی به رابطه ایران و آمریکا دارد که الآن با چالش روبه‌رو شده است. بحثی که الآن حائز اهمیت است این است که دو طرف ابزارهای همدیگر را به رخ هم می‌کشند، منتهی آمریکا آخرین ابزارهایش را که تحریم هستند رو می‌کند اما ایران ابزارهای جدیدش را به‌کار گرفته است. برای همین می‌تواند معادلات به نفع ایران تغییر پیدا کند. از ۲۲ بهمن سال گذشته، زمانی را که آمریکا برای تسلیم شدن ایران پیش‌بینی کرده بود. جمهوری اسلامی روزبه‌روز از گذشت آن زمان ثبات بیشتری در حوزه مدیریت پیدا کرد، در حوزه اقتصادی، مقابله با تحریم و...

وی تأکید کرد: تنها ضعفی که وجود دارد مدیریت دولت است که هنوز نتوانسته تأثیر ثبات دلار، ثبات اقتصادی و حتی آثار عدم تحریم کامل یا به صفر رساندن فروش نفت را در معیشت مردم بروز دهد. اگر مردم احساس کنند در شرایط کنونی کشور، دولت می‌تواند آن را اداره کند، مشکلات و فشاری که بر روی مردم است کاسته می‌شود؛ اما فعلاً نتوانسته، نمونه‌اش ۴۰ هزار فرار مالیاتی یا قطع نکردن یارانه پردرآمدها یا بازی‌هایی که در صنایع مختلف مثل خودروسازی که به ضرر مردم است صورت می‌گیرد. اگر این ضعف‌های مدیریتی حل بشود ابزارهای ایران هم در مقابله با آمریکا بیشتر می‌شود.

وی در مورد دست آورد های جدید ایران در مذاکرات با غربی‌ها گفت: ایران در صنعت هسته‌ای از دست آورد های جدیدی رونمایی خواهد کرد که فضای مذاکره را تغییر خواهد داد و آن‌ها مجبور هستند به خاطر این‌ها با ایران پای میز مذاکره بنشینند . مثل ۷ سال پیش زمانی که آمریکایی‌ها مانع از رسیدن سوخت ۲۰ درصد به ایران شدند، درنهایت ایران خودش این سوخت را تولید کرد و این باعث ایجاد سنگ بنای محکم برای مذاکرات شد. یا اینکه همیشه آمریکا در پشت‌بند مذاکراتش با ایران، موضع تهدید نظامی را مطرح می‌کردند. اخیراً ساقط کردن پهپاد آمریکایی، نشان داد جنگ با ایران پیش‌بینی‌نشده است. همین باعث شد عملاً نوعی سردرگمی در سیاست جنگ روانی آمریکا شکل بگیرد.

وی در نکته‌ای مهم گفت: تنها حلقه مفقوده این سیاست‌ها کاهش بار فشار اقتصادی بردوش مردم است. الآن هم که وارد دومین سال ورود به تحریم‌های جدید می‌شویم دیگر نمی‌شود مشکل معیشت مردم را به گردن تحریم انداخت سال اول مقصر تحریم‌ها اما سال دوم چه؟ واقعاً مشکل از عدم مدیریت دولت است .

فلاحت پیشه در پیشی بینی خود درباره گام سوم کاهش تعهدات ایران نسبت به برجام که با رخ دادن اتفاقات اخیر چه خواهد شد بیان کرد: گام دوم ملاحظات دیپلماتیکی را لحاظ کرده بودیم اما گام سوم خیلی جدی‌تر است. و فکر می‌کنم وارد گام سوم بشویم شرایط برگشت‌ناپذیری در صنعت هسته‌ای ایران شکل خواهد گرفت.

علاءالدین بروجردی چهره آشنای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس نیز در گفتگو با خبرنگار نسیم آنلاین در مورد تحریم ظریف بابیان اینکه این اقدام اوج استیصال آمریکا در قبال اقتدار جمهوری اسلامی را نشان داده است گفت: این نشان از این است که آمریکا در عرصه بین‌الملل منطقی در رفتار و گفتار خود ندارد. فقط از ابزاری بنام تحریم استفاده می‌کند آخرین مورد هم تحریم وزیر خارجه ایران. هیچ تأثیری در تحرک وزیر امور خارجه در عرصه منطقه‌ای وجهانی نخواهد داشت ایران تاکنون همه تهدیدهای آن‌ها را تبدیل به فرصت کرده.

وی ادامه داد: آمریکا شرکت‌ها آمریکایی و اروپایی را به دلیل ارتباط با ایران تحریم می‌کند، اما به همین میزان ما ارتباطمان با روسیه، چین و دیگر کشورهای آزاد دنیا گسترش بیشتری خواهد یافت عملاً تحریم ایران تحریم خود آمریکا و اروپاست.

این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه درباره اقدامات اخیر آمریکا که چه تأثیری در رفتار و اجرای تعهدات اروپاییان نسبت به برجام خواهد داشت گفت: کشورهای اروپای غربی نتوانستند در برابر فشار آمریکا هیچ اقتداری نشان بدهند که نشان‌دهنده استقلالشان باشد و ناتوانی را در برابر فشار آمریکا بروز دادند.

نماینده مردم بروجرد در مورد آینده گام سوم کاهش تعهدات ایران در قبال برجام ابراز کرد: حتماً طبق برنامه انجام خواهد شد اگر اروپا نتواند به تعهدات خود عمل کنند ما گام سوم را با قاطعیت برخواهیم داشت. این بستگی به تصمیم‌های آن‌ها دارد. تحرکت فرانسه نشان ازنگرانی آن‌ها از آینده تصمیم ایران در گام سوم است . در تلاش هستند اقدامی را انجام بدهند که ایران وارد مرحله گام سوم نشود ولی اگر تعهدات را انجام ندهند ایران حتماً اجرا خواهد کرد چراکه تصمیم شورای عالی امنیت ملی است.

ابوالفضل حسن بیگی دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس شورای اسلامی نیز در مورد تحریم محمدجواد ظریف در گفتگو با خبرنگار نسیم آنلاین گفت: تحریمی که تأثیرگذار بوده باشد تاکنون نبوده که این آقایان علیه ایران اعمال نکرده باشند، لذا بالاتر از سیاهی رنگی نیست همه کارها و اقدامات را انجام و با شکست مواجه شده‌اند. چراکه مشاهده کرده‌اند جمهوری اسلامی ایران هم به سازندگی خود ادامه می‌دهد وهم نفت را می‌فروشد وهم ارتباطات خود در سطح بین‌الملل با کشورهای مختلف را توسعه داده است. آمریکایی‌ها همه تیرها را از کمان خارج کرده‌اند و دیگر تیری ندارند الآن بیشتر جنگ روانی و عملیات و روانی انجام می‌دهند.

وی در ادامه بابیان اینکه آقای ترامپ اعلام کرده که برچینی‌ها آن‌قدر فشار می‌آوریم وبر اقلامشان مالیات می‌بندیم تا تسلیم بشوند گفت: امروزه شاهد حرکت بزرگ در سطح بین‌المللی و شکل‌گیری جریانات گوناگون در سطح بین‌الملل هستیم، جهان در حال چندقطبی شدن است. آمریکا که در حال افول و تنزل هژمونی و جایگاهش در سطح بین‌الملل است تنها می‌ماند. این آقایان باختند برای همین تلاش می‌کنند تحت هر شرایطی با جنگ روانی کشور خودشان را اداره بکنند. اظهارات ترامپ وپمپئو بیشتر خوراک داخلی برای انتخاباتشان است. آن دسته از افرادی هم که در داخل کشور قبلاً مقداری به آمریکا اطمینان و اعتماد داشتند، آن‌ها هم امروز مقابله با آمریکا را جزء وظایف خود می‌دانند.

نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه در پاسخ به این سؤال که بعد از اقدامات آمریکا و تهدید جدید مایک پمپئو مبنی بر تحریم‌های بیشتر علیه ایران، چه تغییری در رفتار اروپا و اجرای تعهداتشان ایجاد می‌شود گفت: اروپاییان در تشکیلات جدید جهانی دوست دارند حضورداشته باشند و هم خود را مستقل از آمریکا نشان دهند، اگر احساس بکنند آمریکا از گردونه بازی خارج می‌شود قطعاً با طناب آمریکا به چاه نمی‌روند. درعین‌حال اگر اروپایی‌ها با آمریکا همکاری کنند و به تعهدات خود در قبال ایران عمل نکنند ما گام سوم و چهارم را برمی‌داریم اولین کشورهایی هم که ضرر می‌کنند اروپایی‌ها هستند چراکه جهان امروز فقط جهان غرب نیست دراین‌بین آمریکا که با ما معامله‌ای نداشته‌اند چیزی از دست نمی‌دهند ولی اروپا ضرر می‌کند. وی در این خصوص ادامه داد: نکته دیگری که حائز اهمیت است این است که اروپا باوجود ایران می‌توانند در خاورمیانه حضورداشته باشند. برای همین تحت هر شرایطی علاقه‌مند هستند با ایران ارتباط داشته باشند، درخواست مسئولان اروپایی از ایران برای عدم خروج از برجام هم به‌این‌علت است. در غیر این صورت جایگاهشان در خاورمیانه تضعیف می‌شود. نماینده مردم دامغان در مورد آینده گام سوم کاهش تعهد ایران در قبال برجام که شهریورماه عملی می‌شود گفت: قطعاً اگر اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نکنند و در صورت زمان کشی و بازی با کلمات جمهوری اسلامی گام سوم را برمی‌دارد. این گام باعث فروپاشی برجام می‌شود وهم به ضرر اروپا خواهد بود. جمهوری اسلامی امروزه طوری دارد عمل می‌کند که افکار در سطح بین‌المللی علیه آمریکا هست و بعد هم علیه اروپا خواهد بود.

حسن روحانی، رئیس جمهور ایران عصر پنجشنبه ۱۰ مرداد در جلسه شورای اداری استان آذربایجان شرقی ضمن اظهار امیدواری از مذاکرات ایران با اتحادیه اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای. اعلام کرد اگر مذاکرات ثمر ندهد، ایران گام سوم کاهش تعهداتش در برجام را برمی‌دارد.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز از اجرای گام سوم در صورت عدم اجرای تعهدات اعضای اروپایی برجام خبرداد و گفت: برخی کشورهای عضو 1+4 برای لغو اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی در خواست کرده اند، این در اختیارات جمهوری اسلامی است که در این باره تصمیم بگیرد و حتما اگر تعهدات طرف های خارجی برجام اجرا نشود این گام در امتداد اقدامات قبلی برداشته خواهد شد.

وی پیشتر در اجرای گام دوم نیز در صحفه شخصی خود در توئیتر نوشت: «امروز ایران در حال برداشتن دومین دور گام های چاره ساز خود طبق پاراگراف 36 برجام است. ما حق بکارگیری چاره های قانونی در {چارچوب} برجام را به منظور حفاظت از منافع خود در برابر تروریسم اقتصادی آمریکا محفوظ می دانیم. همه این گام ها فقط با پایبندی سه کشور اروپایی {به تعهداتشان} برگشت پذیر است. اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی EU/E3 که به وظایف خود طبق برجام- از جمله پس از خروج آمریکا از آن- عمل نکرده اند باید دستکم از اقدامات جبرانی ایران بر اساس پاراگراف 36, از جمله در آژانس بین المللی انرژی اتمی حمایتِ سیاسی کنند. سه کشور اروپایی هیچ عذر و بهانه ای ندارند که از موضع گیری قاطع سیاسی در راستای حفظ برجام و مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا اجتناب کنند.»

تجربه چهار ساله برجام نشان داده اروپایی ها در مقابل فشارهای آمریکا استقلالی از خود نشان نداده و از سیاست های تحریمی آمریکا پیروی کرده اند. با خروج آمریکا نیز برجام را در حد یک شرکت با اختیارات محدود به نام اینستکس تقلیل دادند، با افزاش تنش میان ایران و آمریکا باید دید آیا اعضای اروپایی برجام می توانند در تصمیم گیری در قبال برجام از خود استقلال نشان دهند؟ یا خیر همچنان در تکمیل پازل توطئه آمریکا نقش ایفا خواهد کرد و شهریور ماه با برداشتن گام سوم کاهش تعهدات توسط ایران باید پایان برگشت ناپذیر برجام را اعلام کرد.