۵+۱ باید شرایط انجام تعهدات ایران را فراهم کند
اگر عمان و اروپایی‌ها، به چارچوب توافقی برجام عمل نکنند راه دیگری نداریم و باید به شرایط قبل برجام برگردیم؛ یعنی تولید خود را همچنان ادامه م داده و در داخل کشور نگهداری کنیم. اگر آنها به ما دیکته کردند که آب سنگین ایران در جای دیگری خارج از کشور نگهداری شود باید شرایط آن را هم فراهم کنند.
نسیم آنلاین : دولت آمریکا در راستای انچه مایک پمپئو فشار حداکثری بر ایران می‌خواند معافیت‌های مربوط به همکاری هسته‌ای اتحادیه اروپا، چین و روسیه با ایران را تمدید کرده اما دو معافیت انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی شده با کیک زرد را تمدید نکرده است. بر این اساس همکاری در این دو مورد با جمهوری اسلامی می‌تواند مشمول تحریم‌ها شود.
در همین رابطه روزنامه فرهیختگان با حسین آبنیکی، مدیر سابق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی مصاحبه‌ای انجام داده است. مهندس ابنیکی در این مصاحبه می‌گوید اگر عمان و اروپایی‌ها، به چارچوب توافقی برجام عمل نکنند راه دیگری نداریم و باید به شرایط قبل برجام برگردیم؛ یعنی تولید خود را همچنان ادامه م داده و در داخل کشور نگهداری کنیم. اگر آنها به ما دیکته کردند که آب سنگین ایران در جای دیگری خارج از کشور نگهداری شود باید شرایط آن را هم فراهم کنند.
مشروح این گفتگو بدین شرح است:
تحلیل شما از برخی معافیت‌های مربوط به همکاری هسته‌ای با ایران توسط واشنگتن چیست؟
انتظار می‌رود طرف‌های 1+5 در مقابل سیاست جدید ترامپ مقاومت کنند و این اجازه را به آمریکا ندهند که چنین اقدامی را عملی سازد. به‌طور طبیعی ما اگر نتوانیم آب سنگین خود را به خارج کشور منتقل کنیم، می‌توانیم به تولید خود ادامه دهیم . راهکار مناسب مواجهه با این محدودیت‌های جدید را چه چیزی می‌دانید؟
نباید به این محدودیت‌ها تن بدهیم یا آنها را به رسمیت بشناسیم، چون عملا خلاف تعهدات طرفین برجام است. ما فعلا برجام را اجرا می‌کنیم و قرار هم نیست آن را نقض کنیم. کشورهای اروپایی هم باید براساس روال سابق عمل کنند. تحریم اخیر آمریکا و محدودیت‌های متعاقب آن ربطی به برجام ندارد و نباید آنها را به رسمیت شناخت، لذا باید به همان رویه قبلی ادامه داد. توصیه شما به ادامه رویه فعلی در حالی است که ایران تنها یک طرف ماجراست و طرف دیگر خریدارانی هستند که باید به خرید اورانیوم و آب سنگین ادامه دهند. آیا تضمینی وجود دارد که طرف‌های خریدار هم به این محدودیت‌ها پایبند نمانند؟
رویه به این شکل است که بخشی از تولید ما در خارج از کشور انبار می‌شد و وقتی خریدار پیدا می‌شد، نیاز خود را از ذخیره انبارشده تامین می‌کرد. در صورتی که خریدار پیدا نشود، محدودیت و اصراری وجود ندارد که آب سنگین انبارشده را به فروش برسانیم. به هر دلیلی ممکن بود کسی با ما به تفاهم و توافق نرسد و به قیمت ما خرید نکند. سال‌های قبل از برجام هم تولید ما ادامه داشت و فروشی هم نداشتیم. ما می‌توانیم تولید خود را داشته باشیم و همچنان به فرآیند قبلی ادامه دهیم و هر زمان که فرصت مناسب بود، اقدام به فروش کنیم. صرف افزایش این اندوخته در نوع خود یک اقدام استراتژیک است، لذا اگر تحت تاثیر فشارهای آمریکا وضعیت به‌گونه‌ای شد که طرف‌های روسی، چینی و اروپایی وارد تعامل با ما نشدند، می‌توانیم فرآیند قبلی یعنی قبل از برجام را ادامه دهیم. به این موضوع اشاره داشتید که اینها را خارج از کشور انباشته می‌کردیم. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های اعلام‌شده، لغو معافیت انتقال آب سنگین به عمان است. این یعنی ایران دیگر نخواهد توانست آب سنگین را در عمان انبار کند.
قبل از آن هم در کشور انبار می‌کردیم. اینکه داخل ایران انبار کنیم، خلاف برجام نیست؟
اگر عمان و اروپایی‌ها، به چارچوب توافقی برجام عمل نکنند راه دیگری نداریم و به شرایط قبل برجام برمی‌گردیم؛ یعنی تولید خود را همچنان ادامه می‌دهیم و داخل کشور نگهداری می‌کنیم. اگر آنها به ما دیکته کردند که آب سنگین ایران در جای دیگری خارج از کشور نگهداری شود باید شرایط آن را هم فراهم کنند. ما منعی از این جهت نداشتیم و این کار را انجام می‌دادیم. اگر آنها مانعی دارند یا کشور پذیرنده نمی‌پذیرد، آنها باید شرایط را تسهیل کرده و کشور جایگزین را معرفی کنند. هرچه هست، ما به تولید خود ادامه خواهیم داد. درصورت امکان آن را طبق برجام به بیرون منتقل می‌کنیم و در غیر این صورت داخل کشور نگهداری خواهد شد.
محدودیت مبادله اورانیوم غنی‌شده با کیک زرد را چطور ارزیابی می‌کنید و تحلیل شما از تبعات آن چیست؟
این مبادله قبلا صورت گرفته و محدودیت‌های جدید، شاید روی فرصت‌های بعدی برای مبادله تاثیرگذار باشد. در شرایط جدید باید منتظر عکس‌العمل طرف روس و سایر طرف‌های خارجی ماند و دید که آیا آنها هم تصمیم اخیر آمریکا را به رسمیت می‌شناسند یا خیر. بعد ما می‌توانیم به صورت قاطع اعلام موضع کنیم. به هر صورت اگر طرفین برجام حاضر نشوند، ما می‌توانیم آنچه را که اکنون داشتیم، داشته باشیم. نباید فراموش کرد این مبادله تا الان خیلی به نفع ما نبوده و انجام نشدنش هم محدودیتی برای ایران تلقی نمی‌شود. چه انتقال آب سنگین و چه معاوضه اورانیوم غنی‌شده با کیک زرد، خیلی شرایط نافعی برای ما نبود که بگوییم متضرر شدیم. یعنی نظر شما بر این است که ایران از محدودیت‌های برجام عبور کند به این خاطر که آمریکایی‌ها هم عبور کردند؟
بحث این نیست که ما عبور کنیم. واقعیت آن است که ما چالشی نداریم. قرار بود آنها شرایطی را فراهم کنند که در آن شرایط ایران اقدامی را انجام دهد. حال که این شرایط فراهم نیست، عملا ما تعهدی به آن اقدام نداریم. این‌چنین نیست که ما از چارچوب برجام فراتر رویم. ما همچنان می‌توانیم آن را اجرا کنیم، ولی شرایطش فراهم نیست.
این احتمال وجود دارد که آمریکایی‌ها بخواهند چنین برداشتی را جا بیندازند که برجام از سوی ایران نقض شده. آمریکایی‌ها همین حالا هم این اتهامات را به ما وارد می‌کنند. اما جامعه جهانی نمی‌پذیرد که این اتفاق توسط ایران افتاده است. همان‌طور که تاکنون هم آژانس و هم طرفین برجام این مساله را نپذیرفته است، فکر نمی‌کنم از این به بعد هم کسی این مساله را بپذیرد.
ایران تاکنون محدودیت‌های برجام را رعایت کرده و از این به بعد هم اجرا خواهد کرد. اما اینکه سایر طرف‌ها به نوعی منع همکاری شوند و از همکاری آنها ممانعت به عمل آید، عذر قابل‌قبولی برای رفتن به آن سمت و سو به نظر می‌رسد.
