بررسی الگوی سبک زندگی شهدای روحانی مدافع حرم

گروه حماسه و مقاومت خبرگزاری فارس، ایوب منادی: یکی از پشتوانه‌های قوی فرهنگ جامعه ما، فرهنگ ایثار و شهادت است که ضامن بقاء و تداوم اسلام اصیل به شمار می‌رود. بررسی مؤلفه‌های این فرهنگ در سبک زندگی شهدای روحانی مدافع حرم به عنوان مصادیق عینی و عملی، می‌تواند الگوی مناسب و مطلوبی را معرفی نماید که مورد توجه نسل جوان طلاب حوزه علمیه قرار گیرد. این پژوهش به بررسی فرهنگ ایثار و شهادت در زندگی شهدای روحانی مدافع حرم با هدف ارائه الگوی مطلوب سبک زندگی به طلاب علوم دینی و حوزه‌های علمیه انجام شده است. این تحقیق بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی وصیت‌نامه و خاطرات کتبی و شفاهی تعدادی از شهدای روحانی مدافع حرم می‌پردازد. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که « مؤلفه‌های فرهنگ ایثار و شهادت در الگوی سبک زندگی شهدای روحانی مدافع حرم چیست؟» تاکید بر « نوع‌دوستی»، « خطرپذیری »، « مردمم‌داری»، «خانواده‌ دوستی ولایت‌مداری»، «مردم‌داری پرهیز از شهرت‌طلبی» و «ولایت‌مداری» از نمونه‌های بارز این فرهنگ در الگوی سبک زندگی شهدای مدافع حرم می‌باشد که به عنوان یافته‌های پژوهش حاضر لحاظ شده است.

ثبات انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران وامدار ایثارگری و شهادت‌طلبی کسانی است که با بهره‌گیری از فرهنگ غنی فداکاری و گذشتن از جان خویش، به درجه رفیع شهادت رسیدند؛ لذا ترویج روحیه ایثار و شهادت با بقای انقلاب و نظام رابطه مستقیم دارد، بلکه ضامن امنیت ملی کشور است. به‌ویژه آنکه با گذشته چهار دهه از حیات انقلاب اسلامی و تلاش‌های سخت، نرم، آشکار و پنهان نظام سلطه علیه انقلاب و نظام، اغلب جمعیت کشور را جوانانی تشکیل می‌دهند که به آشنایی با ارزش‌های به جامانده از شهدا نیاز بیشتری دارند. فرهنگ ایثار و شهادت، به عنوان یک فرهنگ متعالی در زمره عالی‌ترین مفاهیم الهی و نتیجه والاترین ارزش‌هایی است که یک انسان متعهد می‌تواند به آن دست یابد (عباسیان ،1391).

در این میان سبک زندگی به معنای اسلوب رفتاری و کرداری فرد یا گروه است و سبک زندگی گروهی و جمعی به معنای وفاداری عمومی و همگانی افراد جامعه به مجموعه‌ای از متُدها، عادات، سلیقه‌ها، علایق و تنفّرهاست که این مجموعه رفتارها نمادی از نگرش‌ها، هنجارها و باورهای جمعی و نظام‌مند در میان افراد جامعه است و افراد یک جامعه را از افراد دیگر جوامع متمایز می‌کند. (موسوی گیلانی ، 1392). *** انسان به حکم خلیفه الهی بودنش، محترم است و بر او لازم و واجب است که در راه حفظ جان و سلامتی خود بکوشد. در کتب آسمانی از جمله قرآن کریم اهمیت فراوانی برای جان انسان ذکر شده است تا آنجا که ارزش حیات یک نفر مساوی با حیات همه بشر ذکر شده است. آیات دیگری نیز از قرآن کریم به صراحت از خسارت وارد آوردن انسان به جان خویش نهی می‌کند و دستور حفاظت از جان را این‎گونه صادر می‌کند: « وَ لاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَکُمْ ». با وجود تأکید مکرر قرآن به حفظ جان انسان در موارد فوق، گاه بذل جان و طلب مرگ در راه حفظ کیان دین و دفع خطرات از جامعه مسلمین ستایش شده و برای کسی که در این راه از حیات خود بگذرد پاداش فراوانی از جمله حیات جاویدان و روزی گرفتن از خداوند ذکر شده است. تاکید مکرر قرآن کریم و پیشوایان دینی بر مقدم دانستن منافع جامعه مسلمین بر منافع شخصی در هنگام ضرورت، که مصداق آن بخشش جان در راه حفظ اسلام است در تجربه‌های تاریخی مختلف همچون نبردهای مسلمانان صدر اسلام، مجاهدت‌های دوران امام علی(ع) و شهادت امام حسین و یاران و فرزندان ایشان‌ در واقعه کربلا موجب نهادینه شدن فرهنگ فداکاری، ایثار، جهاد و شهادت در جامعه مسلمانان شده و در حوادث دهه‌های اخیر از جمله مسئله فلسطین، پیروزی انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و نبرد با تروریست‌های تکفیری در سرزمین شام و عراق خود را دوباره نمایان می‌کند. پیشی گرفتن جوانان عصر حاضر از یکدیگر برای تقدم ارزش‌های اسلامی و انسانی بر جان خود، مویّد این ادعا است. این تحقیق به دنبال بررسی مولفه‌های فرهنگ ایثار و شهادت در سبک زندگی شهدای روحانی مدافع حرم می‌باشد. بدیهی است که تاکید بر شهدای «روحانی» مدافع حرم صرفاً به این دلیل است که این شهدا علاوه بر همه وظایفی که دیگر رزمنده گان بر عهده داشتند، مسئولیت تبلیغی نیز برای خود قائل بوده و در واقع هر دو مأموریت فرهنگی ـ تبلیغی و نظامی را با هم عهده‌دار بوده‌اند که بازخوانی رفتار ایشان می‌تواند در وهله اول برای طلاب علوم دینی و سپس برای همه جوانان و رزمندگان الگوی مناسب و راهگشا باشد. چهارچوب نظری سرمایه اجتماعی، ظرفیتی اجتماعی است که روح تعاون و همکاری را در جامعه و گروه، تسهیل می‌کند. در واقع، می‌توان سرمایه اجتماعی را یک مفهوم مرکب که دارای سه بعد: ساختار، محتوا و کارکرد است، تلقی نمود که ساختار اجتماعی آن همان، شبکه ارتباطات اجتماعی است و محتوای آن، عبارت از اعتماد و هنجارهای اجتماعی است و کارکرد آن نیز همان عمل متقابل اجتماعی است. (رضایی، 1379)

عوامل ساخت سرمایه اجتماعی را به چهار دسته تقسیم کرده‌اند: عوامل نهادی: نهاد به معنای قانون، رسم، عرف، عادت و یا سازمان است که در زندگی سیاسی یا اجتماعی مردم، مؤثر واقع می‌شود و نظام هدف داری را در جهت رفع نیازهای یک اجتماع سازمان یافته، ایجاد می‌کند، مانند: دولت که از طریق وضع قوانین و ایجاد نظم هدف دار، موجب تشکیل سرمایه اجتماعی می‌شود. عوامل خود جوش: هنجارهایی که به صورت خودجوش، به جای قانون و دیگر نهادهای رسمی، از کُنش‌های متقابل اعضای یک اجتماع به وجود می‌آیند و ناشی از انتخاب‌های تعمّدی نیستند، در این دسته قرار می‌گیرند. عوامل بیرونی: منظور از این دسته عوامل، هنجارهایی هستند که از جایی، غیر از همان اجتماعی که در آن به کار رفته‌اند، سرچشمه می‌گیرند، همچون: دین، مذهب، ایدئولوژی و فرهنگ یا تجریه مشترک تاریخی. عوامل طبیعی: در این گروه، دو دسته از عوامل: «روابط خویشاوندی» و «همبستگی‌های قومی و نژادی» قرار می‌گیرند. (رضایی، 1379)

سبک زندگی: در فرهنگ‌های مختلف لغت «راه‌های گوناگون زندگی فرد یا گروه»، «راه یا سبکی برای زیستن» تعریف شده است (نویدنیا، 1393)، رفتارهایی که در میان توده مردم نهادینه شده است و به صورت یک سنّت و شیوه رفتاری در میان اعضای جامعه حضور دارد. منظور از سبک زندگی مجموعه الگوهای انسان در اعمال، احساسات، عواطف و افکار است؛ الگوی افراد در اموری همچون لباس، غذا، تفریحات، روابط با یکدیگر، طلاق و ازدواج، معیشت، کسب و کار، مسکن، معماری، شهرسازی، هنر و ادبیات و امثال آنها. در واقع سبک زندگی رفتار فرد یا جامعه را از رفتار افراد یا جوامع دیگر متمایز می‌سازد و بیان‌گر شیوه‌های گوناگون فرهنگی است (موسوی گیلانی، 1392). مؤلف کتاب «سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن»، سبک زندگی را این گونه تعریف می‌نماید: «شیوه‌ای نسبتاً ثابت که فرد اهداف خود را به آن طریق دنبال می‌کند» (کاویانی، 1397). فرهنگ ایثار و شهادت: منظور از فرهنگ ایثار و شهادت مجموعه ارزش‌ها، باورها، آگاهی‌ها، آداب، رفتار، اعتقادات تعالی بخش مربوط به شهید و شهادت و مؤلفه‌های مرتبط در فرهنگ سیاسی شیعه و ایران اسلامی برخاسته از قرآن‌کریم، عاشورای ‌حسینی، ‎اندیشه و سیره بزرگان دینی، آرمان‌های انقلاب اسلامی، پندار و کردار انقلابیون مبارز، شهدا، رزمندگان اسلام و ایثارگران در فرایند انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس است. (غفاری هشجین و دژگیر، 1390) شهدای روحانی مدافع حرم: مدافعان حرم اهل‌بیت یا به اختصار «مدافعان‌حرم» نیروهای نظامی هستند که برای مبارزه با تروریست‌ها در کشورهای سوریه و عراق به ارتش این دو کشور کمک‌های مستشاری می‌کنند. امروزه این واقعیت برای غالب جامعه ایران جا افتاده است که اگر مدافعان حرم، در خارج از مرزها برای نبرد با گروه‌های تروریستی حاضر نشوند، قطعاً شاهد تبعات ناخوشایندی در داخل کشور بودیم. (نظامی‌پور، 1395) پیشینه حضور روحانیّت در عرصه‌های جهادی روحانیّت معاصر عصاره تلاش چندصد ساله حوزه‌های علمیه است که با اتکا به گذشته غنی و اعتبار کسب شده از آن، قدرت بسیج توده‌ها را پیدا کرده است. به شهادت تاریخ در تمام قیام‌هایی که از آغاز غیبت کبری تاکنون علیه ستم صورت گرفته، یک یا چند عالم شیعه رهبری قیام‌ها را برعهده داشته‌اند و یا در آن قیام‌ها نقش آفرین بوده‌اند. (حضور روحانیت در جبهه‌ها، 1384) به عنوان مثال نقش میرزا کوچک خان (که خود یک طلبه علوم دینی بود) در نهضت جنگل، شیخ محمد خیابانی در قیام مردم تبریز، میرزای شیرازی در نهضت تحریم تنباکو، آیت‌الله کاشانی در نهضت ملی شدن صنعت نفت، شهید آیت‌الله سید حسن مدرس در مبارزه طولانی مدت علیه رضاخان، و بالاخره نقش امام خمینی که انقلاب اسلامی ایران توسط ایشان به پیروزی رسید، قابل توجه است. همزمان با انقلاب نیز شهید آیت‌الله سعیدی، مرحوم طالقانی، شهید آیت‌الله غفاری و بسیاری دیگر از علما و طلاب علوم دینی نقش عمده‌ای ایفا کردند. پس از انقلاب نیز با شهادت آیت‌الله مطهری، آیت‌الله مفتح، دکتر باهنر، دکتر بهشتی، آیت‌الله مدنی و برخی دیگر از علمای دینی توسط منافقین خساراتی به جامعه وارد شد. (حضور روحانیت در جبهه‌ها، 1384) امام خمینی در جلد سوم صحیفه به این نکته اشاره نموده و می‌فرمایند: « در هر نهضت و انقلاب الهی و مردمی، علمای اسلام نخستین کسانی بوده‌اند که بر تارک جبین‌شان خون و شهادت نقش بسته است. کدام انقلاب مردمی و اسلامی را سراغ داریم که در آن حوزه و روحانیت پیشکسوت نبوده‌اند و بر بالای دار نرفته‌اند و اجساد مطهرشان بر سنگ فرش‌های خونین شهادت نبوده؟ در پانزده خرداد و در حوادث قبل و بعد از پیروزی شهدای نخستین از کدام قشر بوده‌اند؟ خدا را شاکریم که از دیوارهای فیضیه گرفته تا سلول‌های مخوف و انفرادی رژیم شاه و از کوچه و خیابان‌ها تا مسجد و محراب، امامت جمعه و جماعات و از دفاتر کار و محل خدمت تا خطوط مقدم جبهه‌ها و میادین مین خون پاک شهدای حوزه و روحانیت افق فقاهت را گلگون کرده است». (امام خمینی)

ایشان در ادامه به آمادگی روحانیت برای دفاع از کشور و اسلام اشاره می‌نمایند: « بیش از دو هزار و پانصد نفر از طلاب علوم دینیه در سراسر ایران در جنگ تحمیلی شهید شده‌اند و این رقم نشان می‌دهد که روحانیت برای دفاع از اسلام و کشور اسلامی ایران تا چه حد مهیا بوده است». (امام خمینی1364) بدین سان تاریخ 1400 ساله تشیع لبریز از مجاهدت و از خود گذشتگی علما و روحانیت در برابر ظالمان و حاکمان جائر بوده و نمونه‌های بارز آن در دوران معاصر در جنگ‌های ایران و روس، مبارزات روحانیون در برابر کج‌روی غرب‌زدگان در ماجرای مشروطه، مبارزه با استبداد رضا خان، ایستادگی در برابر فساد محمدرضا پهلوی قابل مشاهده است.

مؤلفه‌های فرهنگ ایثار و شهادت در سبک زندگی شهدای روحانی مدافع حرم در خاطرات و وصیت‌نامه‌های شهدای روحانی نکات مهم و قابل توجهی یافت می‌شود که دلالت بر روحیه ایثار و شهادت در شخصیت ایشان داشته و بیانگر نوع تفکر و سبک زندگی این شهدا می‌باشد. مهم‌ترین این نکات که با مطالعه خاطرات شفاهی و کتبی همرزمان و بستگان شهدا، مشاهده فایل‌های ویدئویی سخنرانی‌ها و دقت در سفارش‌ها و وصیت‌‌های آنان قابل فهم است به طور مختصر به شرح زیر می‌باشد: 5 نوع‌دوستی: شهدا نمونه‌‌های برجسته خدمت به مردم و محرومان‌اند. کمتر شهیدی را می‌توان نام برد که در وصیت خود، اطرافیان را به خدمت‌رسانی محرومان سفارش نکرده باشد. شهدای روحانی مدافع حرم نیز از این قاعده مستثنی نیستند و همّ و غمّ بسیاری از آنان تلاش برای نجات مردم بی‌دفاع سوریه و عراق از ظلم گروه‌های افراطی تکفیری ذکر شده است، چنان‎که اولین روحانی شهید مدافع حرم، شهید حجت‌الاسلام محمد مهدی مالامیری انگیزه خود را برای پیوستن به صف رزمندگان جبهه مقاومت این‎گونه بیان می‌کند: «نمی‌توانم در کنار همسر و فرزندانم باشم درحالی‌که در مقابل چشم کودکان سوریه و عراق، والدینشان سربریده می‌شوند؛ آموخته‌های من از اسلام و تحصیل دروس حوزوی چنین اجازه‌ای به من نمی‌دهد» (مالامیری کجوری،1396). شهید دیگر این راه، حجت الاسلام والمسلمین علی تمام زاده مشهور به ابوهادی که قبل از شهادت ضمن حضور نظامی در مناطق عملیاتی سوریه به کار فرهنگی گردآوری و تدوین خاطرات شهدا و رزمندگان تیپ فاطمیون هم مشغول بوده است، چند روز قبل از آغاز عملیات آزادسازی نبل و الزهرا در بخشی از وصیت خود می‌نویسد: « این عملیات از آنجا اهمیت فراوان نسبت به دیگر عملیات‌ها دارد که برای دفاع از شیعیان مظلوم شهرهای سوریه تدارک دیده شده است، مردم مظلومی که ماه‌ها در محاصره هستند و تنها از طریق بالگرد آذوقه دریافت می‌کنند.. . ». بازخوانی‎اندیشه‌های شهدای مدافع حرم اعم از روحانی و غیرروحانی مبیّن نوعی جهان‌وطنی الهی و تفکّر نوع ‌دوستی است که مرزها نمی‌توانند شهید را از عمل به وظیفه انسان‌دوستانه خود بازدارند. 5 خطرپذیری: استقبال از سختی‌ها و خطرپذیری از دیگر شاخصه‌های فرهنگ ایثار و شهادت در الگوی سبک زندگی شهدای مدافع حرم است که رهبر معظم انقلاب اسلامی آن را لازمه ایستادن در مقابل دشمنی‌های کینه‌توزانه جبهه‌ی باطل می‌داند. پرواضح است هر رزمندهای که برای حضور در میادین جنگی آماده می‌شود با هر تخصص و تجربه‌ای اعم از نیروهای رزمی - عملیاتی و کاربران سلاح و مهمّات، تا روحانیّونی که برای تغذیه اعتقادی و ایجاد فضای معنوی در خطوط مقدم حاضر می‌شوند، قبل از عزیمت با آگاهی از شرایط منطقه مورد نظر، خود را برای پذیرش هر آسیب جسمی‌ای آماده می‌کنند و پس از مجاهدت و ارائه خدمات مختلف با رضایت خاطر از جان خود نیز دریغ نمی‌کنند. برخورداری از بنیه اعتقادی قوی و عزم راسخ است که می‌تواند این درجه از خطرپذیری را برای رزمندگان قابل قبول نماید.

مردم‌داری: مردم داری و مدارا با مردم به معنی تکریم دیگران و شریک شدن در دردها و رنج‌های دیگران، یکی از ضرورت‌های اخلاق مسلمانی و معاشرت مکتبی است؛ رمز و راز حیات اجتماعی یک مسلمان است و برای او «پایگاه مردمی» و برخورداری از رأفت و رحمت و مودّت و حمایت مردم را فراهم می‌آورد (محدثی، 1382) خوش اخلاقی، بخشش و گذشت، تواضع، محبت و رأفت، حوصله و تحمل و تفقد و رسیدگی از نمودهای مردم‌داری است (محدثی، 1382) که در سیره عملی سبک زندگی بسیاری از شهدا قابل مشاهدهمی‌‌‌باشد. در احوال شهید روحانی مدافع حرم سعید بیاضی‌زاده نکته قابل تأملی وجود دارد که نمایان‌گر اوج تواضع و مردم‌داری این شهید والامقام است. پدرش درباره معاشرت وی با مردم می‌گوید که سعید در ایام فراغت، خدمت آیت‌الله انصاری شیرازی معروف به فیلسوف شرق می‌رسید و در مدتی که این عالم متالّه در بستر بیماری بود، دو سال پرستاری از ایشان را تقبّل کرد. رابطه سعید با خانواده آیت‌الله انصاری شیرازی تا به حدّی نزدیک بود که همکار و مددکار خانواده ایشان به حساب می‌آمد. این رابطه چنان عمیق بود که در مراسم شهادت سعید، همسر آیت‌الله انصاری از قم به کرمان آمد و در تشییع پیکر وی شرکت کرد و مانند یک مادر، در ناله‌ها و گریه‌هایش سعید را با لفظ«پسرم» مورد خطاب قرار می‌داد (بیاضی زاده، 1395). همچنین خوش‌خلقی با مردم و انتقال احکام اسلام به آن‎ها با زبان ساده و بدون تکلّف، عدم تحمیل رأی و نظر خود به اطرافیان و نرم‌خویی و ملایمت از ویژگی‌های برجسته‌ای است که مادر شهید روحانی مدافع حرم محمدامین کریمیان، فرزند خود را با این صفات معرفی می‌کند. (چریک بود و ما نمی‌دانستیم، 1396). 5 ولایت‌مداری: جای جای رفتار شهدای مدافع حرم، از جمله شهدای روحانی، اشاره به تاکید ایشان بر حرف‌شنوی از ولی فقیه زمان و نصب‌العین قرار دادن منویات ایشان در سرلوحه زندگی خود است. شهید حجت الاسلام محمد کیهانی در وصیت خود به فرزندان خردسالش پس از ابراز احساسات پدرانه و تبیین هدف خود از انتخاب راه شهادت، می‌نویسد که همیشه گوش به فرمان رهبری عزیز امام خامنه‌ای باشید. شهید علی تمام‌زاده نیز دیگران را توصیه می‌کند که همیشه پست سر رهبر فرزانه انقلاب حرکت کنید. (وصیتنامه شهید حجت الاسلام علی تمام زاده، 1394). پرهیز از شهرت‌طلبی: مصاحبه‌ها، وصایا و رفتار عملی شهدای روحانی مدافع حرم حاکی از روحیه‌ی تمایل به گمنامی، پرهیز از ریا و شهرت‌طلبی است. شهید سعید بیاضی زاده اولین شهید روحانی مدافع حرم استان کرمان است که در یکی از روستاهای شهرستان انار زندگی می‌کرده است. در خاطرات نقل شده از دوستان شهید درمورد تمایل وی به گمنامی و پرهیز از شهرت‌طلبی این چنین آمده است: « طرز بیان شیوا، دلنشین و جذابی داشت، به همین خاطر اگر یک بار به سخنرانی جایی می‌رفت دعوتش می‎کردند ولی خودش هیچ زمانی حاضر به سخنرانی در جاهایی که وی را می‌شناختند، نشد. روستاهای نزدیک را انتخاب نمی‌کرد، معمولاً به مناطق محروم می‌رفت. برای اعتکاف جنوب کرمان و زابل را انتخاب می‌کرد، با این که مسیرهایی بسیار دور و سخت بود، ولی با دوستان روستایش به همین مناطق می‌رفت». (بافنده، 1395). دیگر شهید روحانی مدافع حرم هادی ذوالفقاری است که هم‌زمان با سقوط شهرهای عراق توسط داعش، تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف را رها کرده و به بسیج مردمی عراق می‌پیوندد و در همین راه به فیض شهادت نائل می‌آید. شهید ذوالفقاری در وصیّت خود خانواده و بستگانش را توصیه می‌کند که در صورت وصول به مقام شهادت هیچ نامی روی مزار وی حکاکی نشود و فقط از برخی صفات که برای بیان ضعف انسان در مقابل معبود خود می‌باشد (الحقیر، المُذنب) استفاده شود. شهید احمد مکیان طلبه اهل خوزستان نیز در وصیت خود همین نکته را به بازماندگان یادآوری می‌کند: « دوست دارم اگر جنازه‌ام به دست شما رسید پیکر بی‌جان مرا تحویل گرفته و غریبانه تشییع کنید و در بهشت معصومه، قطعه ۳۱ (در جوار شهدای مدافع حرم افغانستانی) به خاک بسپارید، روی سنگ قبرم چیزی ننویسید واگر خواستید چیزی بنویسید فقط بنویسید: - پرکاهی تقدیم به پیشگاه حق تعالی - حتماً چنین کاری بکنید، من از روی پر نور شهدای گمنام خجالت می‌کشم که قبر من مشخص و جنازه‌ام با احترام تشییع و دفن شود ولی آن نوگلان پرپر روی دشت‌ها و کوه‌ها بی‌غسل و کفن بمانند یا زیر تانک‌ها له گردند. » (بخشی، 1397). تأسی به سلوک عارفانه‌ی شهدای مدافع حرم و بهره‌گیری از الگوی شخصیتی و سبک زندگی ایشان از نیازهای ضروری جامعه امروز است که فراگیر شدن ویژگی‌های پسندیده و مطلوب در حیات این شهیدان از جمله پرهیز از شهرت‌طلبی می‌تواند از درگیری‌های شخصی و جناحی کاسته و خیر و مصلحت عمومی جامعه را تأمین نماید.

زندگی شهدای روحانی مدافع حرم از دو بعد قابل بررسی است؛ بعد اول تلاش علمی ایشان به عنوان طلبه علوم دینی و بُعد دیگر احساس مسئولیت و تکلیف برای ادای دین در جبهه‌های نظامی و رزمی. در واقع این دو بُعد، ویژگی همه شهدای روحانی از دهه‌های گذشته تا کنون است. زندگی شهدای روحانی مدافع حرم از این حیث قابل تامل است که از نسل‌های نزدیک به زمان حاضر برخاسته‌اند و متعلق به گذشته‌های دور نیستند، به همین دلیل برای جوانان جامعه امروز از جمله طلاب علوم دینی ملموس‌تر می‌باشند. فرهنگ ایثار و شهادت وجه بارز زندگی شهدای روحانی مدافع حرم است که مهم‌ترین مولفه‌های این فرهنگ در سبک زندگی شهدای مدافع حرم این شهدا به قرار زیر است:

1. نوع‌دوستی 2. خطرپذیری 3. مردم‌داری 4. ولایت‌مداری 5. پرهیز از شهرت طلبی. شناخت عمیق‌تر جوانان و روحانیون از مولفه‌های ایثار و شهادت در زندگی شهدای روحانی مدافع حرم می‌تواند ایشان را در تقویت ارزش‌های انسانی در درون خود و در جامعه و کسب سعادت دنیوی و اخروی راهنما باشد. تأسی افراد جامعه به سیره شهدای روحانی مدافع حرم و مولفه‌های فوق در سیره عملی آنهاافزایش اعتماد عمومی را در پی داشته و موجب افزایش و تقویت سرمایه اجتماعی می‌شود که مطلوب همه حکومت‌هاست. نگارنده معتقد است که با توجه به تغییر دائقه مردم توسط رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و از طرفی پیشرفت‌‌های روزافزون علمی و ری جوامع، روش‌های سنتی برای معرفی شهدا و شناساندن سیره عملی و رفتاری آنان و تأثیرگذاری بر جامعه هدف، کافی و کارآمد نیست، لذا علاوه بر چاپ کتب و برگزاری یادواره و کنگره، می‌بایست از ابزار نوین همچون سینما و تئاتر، گسترش گردشگری زیارتی در قالب اردوهای راهیان نور به محل شهادت شهدای مدافع حرم، اهتمام به خانواده‌های معظم شهدا و رسیدگی به ایشان، در راستای عرضه سبک زندگی شهدا به جوانان امروزی بهره برد. منابع 1. قرآن کریم. 2. بافنده. ح (4/11/1395) مصاحبه با عنوان « «من کوتاه نمی‌آیم»یم». ( م. هاشمی‌زاده، (Interviewerمصاحبه کننده)). 3. حضور روحانیت در جبهه‌ها (1384) مجله شمیم یاس یاس، 32.ص32. 4. امام خمینی(ره)ی، (1364) ا صحیفه نور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 5. عباسیان. ح (1391)، رهیافت‌های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در نیروهای مسلح، فصلنامه مربیان، صص34 -58.. 6. غفاری هشجین، ز (1390)،. م جایگاه فرهنگ ایثار و شهادت در فرهنگ سیاسی تشیع، با تاکید بر نقش آن در پیروزی انقلاب اسلامی. همایش ملی فرهنگ ایثار و شهادت قم: انتشارات دانشکده اصول الدین. 7. کاویانی، م (1397)، سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. قم: پژوهشگاه حورزه و دانشگاه. 8. مالامیری کجوری، ا (1396)، بی‌آشیان. نقم: زمزم هدایت. 9. محدثی، ج (1382)، اخلاق معاشرت. قم: نشر بوستان کتاب. 10. رضایی، م (1379)، سرمایه اجتماعی. تهران. بینش سبز. 11. موسوی گیلانی، س. ر (1392)، چیستی و چرایی سبک زندگی و نسبت آن با دین و مهدویت، مشرق موعود، 138-123. 12. نظامی‌پور، ق(1395)، ارزیابی چگونگی راهبرد نوین مستشاری ایران در مقابله با گروه‌های تکفیری در سوریه، فصل‌نامه پژوهش‌های حفاظتی امنیتی. 13. نویدنیا، م (1393)، بررسی رابطه امنیت اجتماعی و سبک زندگی، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی ایران. 14. وصیتنامه شهید حجت الاسلام علی تمام زاده (2/10/1394). Retrieved from www. mashreghnews. ir 15. بخشی، ع (19/2/1397)، مجله الکترونیکی افق حوزه: www. ofoghhawzah. ir 16. چریک بود و ما نمی‌دانستیم (18/05/1396)، رجانیوز: www. rajanews. com 17. بیاضی زاده. ا (1395)، مصاحبه با عنوان «من کوتاه نمی‌آیم» م. هاشمی نژاد، (مصاحبه کننده)

منبع: فارس

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.