چند نکته درباب همخوانی همایون شجریان با دختر کم‌توان ذهنی

«امپراطوری اوهام»

کدخبر: 2296333

نکته اساسی برای شناخت و تعریفِ بهترِ «انسانِ امروزی» را می توان در نسبتش با مواردی همچون «رسانه ها»، «شبکه های مجازی»، «منابرِ متعدد»، «بتواره های هنری»، «جملاتِ نغز» و مواردی از این دست جست، آنجا که تکیه و توجه او و تمامی مواردِ پیش گفته بر «کلمه» است. در حقیقت شاخص مهمِ «انسانِ امروزی» توقفِ او در ساحتِ «کلمه» و فاصله ای است که با ساحتِ «عمل» دارد.

نسیم آنلاین : همایون شجریان با دخترِ هنرمندی در مشهد همخوانی می کند؛ فیلم همخوانی پخش می شود؛ شبکه های مجازی و اینستاگرام به پخش فیلم ضریب می دهند؛ حتی برخی روزنامه ها و سایت ها به این موضوع می پردازند؛ هوراها و هیجانات و ذوق زدگی ها از سوی مخاطبین و هنرمندان و اصحاب رسانه سرریز می شود که: «همایونِ آوازِ ایران، فرزندِ خلفِ خسرو آواز ایران، با دختری کم توان همخوانی کرده است!» روحِ جمله و واکنش ها سرشار است از «شگفتی»، «هیجان»، «تحسین»! می توان قطره اشکی در گوشه چشمِ گویندگان و مخاطبین هم متصور شد.

اما این سلسله اتفاقات و واکنش ها «نشانه» چیست؟! چرا «حرکتِ معمولیِ» یک خواننده اینگونه شور و شعف و هیجان به «جامعه» تزریق می کند؟! چگونه می توان در جامعه ای که منابرش مدام از اصول اخلاقی و انسانی می گویند، روانشناسان از اهمیت انسانیت و اخلاق می گویند، استاتوسها و پروفایلهای مردم در پی انسانیت و اخلاق اند یک «فعلِ معمولیِ اخلاقی»-می گویم فعلِ معمولیِ اخلاقی چون هرکسِ دیگری هم بود اینگونه می کرد-اینگونه پررنگ شده و جامعه را هیجان زده و مشعوف کند؟! حتی از زاویه ای بنیادین‌تر می توان پرسید آیا این «جامعه» است که در واکنش به چنین اتفاقاتی اینگونه هیجان زده و خوشحال می شود؟!

برای بررسی این اتفاق می توان از چند زاویه به آن نگریست:

  • کنش

از این زاویه می توان گفت فعلِ اخلاقی و کنشِ صورت گرفته مهم است و از آنجا که اخلاق و انسانیت از اولویت های اساسی جامعه است چنین حرکاتی مورد توجه جدی قرار می گیرد. اما آنچه ما دیدیم توجه نبود، بلکه شگفتی و ذوق زدگی بود که در اینصورت می توان گفت علی رغم اهمیت و جایگاهِ اخلاق در کلمات و بیانِ بسیاری، عملِ خاصی در سطح «جامعه» دیده نمی شود از این روی معدود کنش ها اینگونه شگفت آور می شوند.

  • کنشگر

در این زاویه آنچه مهم است فردِ کنشگر است، یعنی آنچه اتفاق را مهم کرده «همایون شجریان» است. در اینصورت می توان پرسید آیا جامعه از هنرمندانِ خود انتظار چنین برخوردهایی را ندارد که واکنشی شگفت زده و نادرگونه با کنش صورت گرفته از خود به نمایش می گذارد؟! آیا «جامعه» شجریان و شجریان ها را به مثابه بُتی می انگارد دور از دسترس و آسمانی که در چنین اتفاقی پا بر زمین نهاده و دستِ محبت بر سرِ زمینی ها می کشد؟! هنرمندان چه جایگاهی در «جامعه» دارند؟! بت هایی آسمانی اند یا هنرمندانی که حیاتِ هنری و اجتماعیِ خود را مرهون و مدیونِ مخاطب و مردم اند؟!

  • رسانه ها و شبکه های مجازی

رسانه ها و شبکه های مجازی به عنوان منعکس کننده «کنشِ اخلاقی»، «واکنش های مردم» و حتی «جهت دهیِ واکنش ها» در این زاویه مهم اند! رسانه ها به چه چیزهایی اهمیت می دهند و چرا و چگونه به آنها ضریب می دهند؟! این شگفتی از آنِ رسانه است یا مردم؟!

  • جامعه

این زاویه به واکنش های مردم می پردازد: چه کسی شگفت زده است و واکنش نشان می دهد؟! «جامعه» و «مردم» یا کسی که قدرتِ انعکاس این واکنش ها را دارد؟! اصلا ما در چنین اتفاقاتی با «جامعه» طرفیم یا عده ای معدود که خود را «جامعه» می پندارند؟!

در سوال ریشه ای تر می توان پرسید کدام یک از این زوایا در شکل گیریِ چنین واکنشی موثرترند؟! واقعیت این است که هر چهار زاویه در یک چیز مشترکند و این اشتراک آنها را به حلقه و مجموعه ای به هم پیوسته که از تاثیری خاص برخوردار است تبدیل می کند. آن نقطه مشترک یک چیز است: نقش آفرینیِ «انسانِ امروزی» در آنها!

«انسانِ امروزی» کیست؟!

«انسانِ امروزی» فردی است که به وسیله «رسانه ها» و «شبکه های مجازی» «منابرِ اخلاقی»، «دستوراتِ اخلاقیِ روانشناسی»، «پروفایل ها» و «استاتوسهای مجازی»، «ستاره ها» و «سلبریتی ها» و «بت های هنری» را برای «خودش» بزرگ و بزرگ و بزرگ تر می کند. این انسان خودش را تمامِ «جامعه» می داند و باید گفت به علت در دست داشتنِ رسانه ها در پی ساخت «واقعیتی جدید» و «تکثیر خود» در ایرانِ امروز می باشد. نکته اساسی برای شناخت و تعریفِ بهترِ «انسانِ امروزی» را می توان در نسبتش با مواردی همچون «رسانه ها»، «شبکه های مجازی»، «منابرِ متعدد»، «بتواره های هنری»، «جملاتِ نغز» و مواردی از این دست جست، آنجا که تکیه و توجه او و تمامی مواردِ پیش گفته بر «کلمه» است. در حقیقت شاخص مهمِ «انسانِ امروزی» توقفِ او در ساحتِ «کلمه» و فاصله ای است که با ساحتِ «عمل» دارد.

او پای منابر می نشیند، صحبت های روانشناسان را می شنود، جملات نغزِ بزرگان را نقل می کند، استاتوس ها و پست های اینستاگرامی اش را متناسب با افکار عالیه تنظیم می کند، با دوستانش از اهمیت اخلاق می گوید و به موجودی سرشار از اطلاعات بدل می شود، بدون اینکه راهِ عملی کردنِ دانسته هایش را بیاموزد و یا حتی در پی راهی برای عملی کردن آنها باشد. او در جهانی می زید که «کلمه» اساس آن است، در «اوهام» و «کلماتِ زیبا» غرق است و در نتیجه این استغراق حس «خودموثرپنداری» در تمام سطوح جامعه در او تقویت می شود. همین است که با دیدنِ فیلمِ فعلِ معمولیِ سلبریتی هایی که اساسی ترین بخش خلقِ جهانِ اوهام و کلماتِ پسندیده اند ذوق زده می شود و شگفت زده فیلمش را بازنشر می کند.

در چنین جهانی بت سازی های بیهوده از شخصیت ها رونق می گیرد و افعالِ مختلف آنها ضریب می گیرند. حال آنکه خلقِ جهانی اخلاقی در گرو عمل به محدودترین دانسته هاست و نه جمع آوریِ انبوهی از اطلاعات در خصوص خوبی و فعل اخلاقی و عمل نکردن به آنها، شرایطی که این روزها در آن غرقیم.

سیطره کلمات، خوشی ها، اندوه های کاذب و غیر عملی که نشان دهنده کوچ از ساحتِ عمل و کنشگریِ واقعی به ساحت انتزاع، مفاهیمِ بیهوده، اخلاق گراییِ منبری و رسانه ای و در یک کلامِ «ساحتِ مجازِ» زندگی است می تواند زمینه سازِ ذوق زدگی هایی از این جنس شود. در حقیقت «انسانِ امروزی» در فاصله گرفتن از بِعد عمل به آئین های ذهنی و تکرار کلمات برای ارضای خود رسیده و در پوچیِ محض و بی نتیجه، خود را به اینگونه دلخوشی ها که رنگ و بویِ خوبی می دهند سرگرم می کند! در نتیجه «انباشتِ کلمه» و «کاهش عمل» است که افعالِ معمولی شگفت آور می شوند و پرستشِ فاعل و کنشگر جایگزینِ تلاش برای تقویتِ کنشِ اخلاقی می شود.

چنین فضایی را می توان رهاوردِ طبقه تحصیلکرده ای دانست که خروجیِ دانشگاه های امروزِ ایران است و با سیطره رسانه ها تقویت می شوند. باید گفت در فاصله عمیقِ دانشگاهها و سیستم آموزشی امروزِ کشور با عملگراییِ اجتماعی و واقعیات و نیازهای جامعه، قشری انباشته از کلمات شکل گرفته که از ورود به ساحتِ عمل و خلقِ واقعیت عاجز است و تنها با تکرارِ کلمات با توهمِ عملکردِ مناسب، خود را مشغول به ساخت جهان اجتماعی می بیند. در کنار فضاهای مجازی، کافه ها و سینماها محلی جهت انتقالِ کلمات ایشان به یکدیگر در عالم واقع هم است.

انسانِ امروزی با تکیه بر رسانه ها و با ابزارِ کلمات در حالِ ساختِ واقعیتی توهم زده و به دور از عمل برای امروز و فردای ایران است. ذوق زدگی ها و شگفتی های حاصل از فعلِ معمولی شجریان و شجریان ها را می توان نشانی از رواجِ بی عملیِ انسانی دانست که در پی تکثیرِ خود در تمامِ لایه های اجتماعی است. انسانی ترسناک که می تواند آینده را نیز به بازی بگیرد!

سحر دانشور- خبرنگار

ارسال نظر: