عرضه نفت در بورس زمینه‌ساز فساد نیست بلکه مانع ایجاد بابک زنجانی‌ها است

نسیم آنلاین :‌ حمید­رضا اکبری، کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران (ایتان) در برنامه رادیویی «چالش» با موضوع فروش نفت در بورس،

با اشاره به سابقه این موضوع در کشورمان از سال 77 و اجرای سه مرحله ای بورس نفت در نیمه دوم دهه هشتاد گفت: اما وقتی به نفت خام رسید، کشورمان به یک سدی به نام امور بین­الملل شرکت ملی نفت ایران خورد که اینها یک سری قوانینی گفتند و یک سری دلایلی آوردند و عملاً چندین سال کشور و بورس را معطل کردند.

اکبری با تاکید بر اینکه امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران اصلی ترین مخالف عرضه نفت در بورس هستند، افزود: نهایتا با توجه به تحریم های شدید غرب و کاهش فروش نفت ایران، نفت در بورس عرضه شد اما چه نفتی در بورس برده شد و چطوری عرضه شد؟ ببینید نفت فوق سنگینی که خود امور بین­الملل در فروش آن مشکل داشت، در بورس عرضه کردند و قیمت را پایین نیاورند، مالیات را از آن کم نکردند و حاضر نشدن حتی کارمزدش را کم کند. در نتیجه، عملاً بخش خصوصی این ریسک را نمی­توانست بکند که بیاید این نفت را بخرد.

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران با تاکید بر ضرورت عرضه نفت در بورس با توجه به سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، به تشریح نحوه اجرای تحریم های آمریکا در زمینه فروش نفت ایران پرداخت و گفت: تحریم آمریکا به این شکل است که مثلاً آن کشورهایی که نفت ایران را می ­ خرند به آن ­ ها نمی ­ گوید که یکدفعه فروشتان را صفر کنید، بلکه به بعضی از کشورها گفته می شود که شما ۶ماه به ۶ماه، میزان خرید نفت از ایران را کم کنید. این روند اجرای تحریم ها، حالت انعطاف به عرضه نفت در بورس می دهند.

اکبری اضافه کرد: متاسفانه بهانه ­ ای که مدیران وزارت نفت بخصوص امور بین ­ الملل شرکت ملی نفت ایران می ­ آورند این است که کلاً عرضه نفت بخش خصوصی زمینه ­ ساز دلالی وفساد می ­ شود و عملاً با یک بدبینی خاصی می ­ آیند. این در حالی است که اتفاقاً بورس مدعی این است که ما بابک ­ زنجانی ­ ها را در این روند حذف می ­ کنیم.

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران با طرح این سوال که بابک ­ زنجانی چگونه به ­ وجود آمده است، گفت: مثلا می رفتند یک ­ سری مذاکرات با برخی افراد می ­ کردند که اتاق تاریک به آن می ­ گویند تا آنها پنهانی نفت را بگیرند و بفروشند و متاسفانه بعضاً ضمانت ­ های قرص و محکمی گرفته نمی ­ شد و انتهای آن مشخص نبود که چه می ­ شود.

اکبری به تشریح سازوکارهای بورس پرداخت و بیان کرد: کسی که می­ خواهد وارد بورس شود، در وهله اول امکان ­ سنجی می ­ شود که اصلا ایشان صلاحیت یا پول این را دارد که نفت ایران را بخرد. در این مرحله، اموربین ­ الملل شرکت ملی نفت ایران چند بانک مورد اطمینان خود را مشخص کند و بخش خصوصی موظف می ­ شود که به این بانک ­ ها تضامین لازم را بدهد و بعد وارد بورس شود یعنی شما در وهله اول تضامین را می ­ گیرید و بعد نفت عرضه می ­ شود و به مزایده گذاشته می‌شود.

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران با تاکید بر اینکه قیمت پایه در بورس بر اساس شرایط تحریم و براساس قوانین تعیین می شود و مزایده شکل می گیرد، افزود: هر کسی که قیمت بالاتری پیشنهاد داد، نفت را خریداری می­کند.

اکبری با تاکید بر اینکه مناسب است عرضه نفت در بورس با استفاده از محموله­های کوچک و به صورت ریالی صورت گیرد، توضیح داد: محموله­های کوچک چند ویژگی خوب دارد یکی اینکه بخش خصوصی­ای که حالا نوپا و تازه وارد است و می­خواهد نفت را بخرد خیلی راحت­تر می­تواند آن را بخرد بخاطر اینکه فعلا پول کم­تری قرار است بدهد. ویژگی دوم، بحث دورزدن تحریم­ها و بی­اثر کردن آن­ها است. وقتی این محموله کوچک­تر می­شود طبیعتاً هم بحث حمل و نقل آن و هم بحث انتقال پول آن راحت­تر است.

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران اضافه کرد: وقتی محموله کوچک­تر باشد با بانک­های کوچک­تر می­توانید کار کنید و وقتی که ریالی باشد شما می­توانید با آن کشور مقصد وارد مذاکره شوید و با پول همان کشور معامله ­کنید و خیلی راحت پول را از اینجا به صورت ریالی می­توانید تسویه کنید. اگر احیاناً هم مشکلی پیش آمد و بخش خصوصی نتوانست این نفت را به فروش برساند آن تضامینی که از قبل داده است، نقد خواهد شد و به هیچ­وجه فسادی مانند بابک­زنجانی پیش نخواهد آمد.

اکبری با تاکید بر اینکه با توجه به تاثیر قابل توجه تحریم های آمریکا بر فروش نفت ایران در اوایل دهه 90، دستگاه های حاکمیتی نسبت به آن سال برای عرضه نفت در بورس همراه­تر و دغدغه­مندتر شده اند، گفت: الان همه نهادها به جز شرکت ملی نفت ایران پای کارتر آمده­اند و اما مشکلات باقی است زیرا این کار معطل همکاری امور بین­الملل این شرکت است.

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران با اشاره به دیدگاه امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران درباره ممنوعیت فروش نفت به مشتریان این شرکت توسط بخش خصوصی اظهار داشت: اگر در زمان تحریم شما می­توانید نفت را به اینها بفروشید، نفت را بفروشید. اما مشکل این­جا است که در زمان تحریم همان شرکت هایی که مشتری ایران هستند و مشتری امور بین الملل هست در زمان تحریم ریسک نمی­کند جلو بیایند.

اکبری در ادامه اضافه کرد: امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران تاکید داشت که بخش خصوصی حتی در زمان تحریم هم که نفت را نمی­خرند، نروند نفت به این­ مشتریان بدهند زیرا مثلا بعدها آنها با ما کار نمی­کنند و اعتمادشان را از دست می­دهند. این در حالی است که وقتی که این­ مشتریان در زمان تحریم نمی­آیند نفت را از شما بخرند، چه اشکالی دارد که بخش خصوصی سراغ همان مشتریان برود و به نحوی، به آنها نفت بفروشد؟

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران با تاکید بر اینکه استفاده از توانمندی های بخش خصوصی با استفاده از سازوکار بورس، بهترین راهکار بی اثر کردن تحریم های نفتی آمریکاست، گفت: اولا محموله­ها کوچک­تر می­شوند و ثانیا بخش خصوصی انعطاف­پذیری و ریسک­پذیر­ی به مراتب بیشتری دارد. بخش خصوصی با افراد مختلفی در جاهای گوناگون دنیا ارتباط دارد

زیرا جنس را از این­جا می برد و به کشور دیگری بدهد و چیزهای مختلفی مثلا بیاورد و بگیرد.

اکبری با اشاره به عملکرد مناسب بخش خصوصی در بحث خرید و فروش فرآورده های نفتی در دوران تحریم افزود: دلیلی ندارد که بهانه جویی کنیم و به آنها نفت ندهیم. به هر حال شما بیایید ده درصد را شروع بکنید و حالا بحثی که می­گویند آقا ما اصلا بورسمان این­جوری نیست یا مثلا بین­المللی نیست. خب بورس های دیگر دنیا از کجا شروع کردند؟ آن­ها هم تقریبا از همین جا شروع کرده اند یعنی اول فیزیکی بوده است و بعد کم کم بازار­های آتی و فیوچر آمده است و بعد رشد کردند حتی الان که چین بورس شانگهای را با ارز همان کشور (یوان) راه انداخته است، از کجا شروع کردند؟ از همین جا شروع کردند. باید به بخش خصوصی اعتماد کرد و وقتی این بخش می­گوید من می­خرم چرا ما دایه­ مهربان­تر از مادر برایش می­شویم؟

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران با اشاره به اینکه در اوایل دهه 90، در چهار بزنگاه قراردادها، بیمه ها، نفتکش ها (حمل و نقل) و تراکنش های بانکی تحریم نفت ایران اعمال شد، گفت: با تلاش های امور بین­الملل شرکت ملی نفت ایران، موفق شدیم در بحث قرار­داد­ها و نفتکش­ها و بیمه­ها تحریم ها به گونه­ای دور بزنند اما آن­جایی که ما دیگر نتوانستیم کاری بکنیم و این تحریم ها تقریبا اثر­گذار شد و اوضاع اقتصادی کشور تا حدودی بهم ریخت، بحث تراکنش های بانکی بود.

اکبری اضافه کرد: به­جای این­که مثلا یک محموله­ بزرگ از یک نهاد یعنی امور بین­الملل شرکت ملی نفت ایران به یک جای مشخص برود، ده محموله کوچک از ده نهاد مختلف (بخش خصوصی) به ده مکان مختلف می­رود و طبیعتا این راه برای عبور از ابعاد مختلف تحریم ها به مراتب بهتر است.

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران افزود: بخش خصوصی پا­ی کار است ولی متاسفانه وزارت نفت، حداقل اعتماد لازم را به این بخش ندارد.

اکبری با تاکید بر اینکه عرضه نفت در بورس باید به صورت پلکانی شروع ­شود و مثلا 10 درصد نفت صادراتی کشورمان در اینجا عرضه شود، بیان کرد: روند شکل می­گیرد و شروع می­شود اگر واقعا بخش خصوصی از پس این کار برآمدند و توانستند آن را انجام دهند اصلا یک روندی ایجاد می­شود که شاید حتی ما در آینده بتوانیم بخش اعظمی از نفتمان را ببریم زیرا وقتی چند شرکت بخش خصوصی به این موضوع ورود پیدا می کند و سودآوری دارد، بقیه شرکت ها هم تشویق می شوند در این قضیه ورود پیدا کنند.

کارشناس شبکه­ کانون‌های تفکر ایران در پایان تاکید کرد: بنده با بورس نفت در مقایسه با مذاکراتی که شرکت ملی نفت ایران مستقیما با مشتریان انجام می­دهد، موافقم. اصراری نباید باشد که شرکت ملی نفت ایران با هر کدام از شرکت های بخش­ خصوصی مذاکره کند و برای هر کدام از آنها مجبور شود مجوزهای لازم را از بانک مرکزی بگیرد. شما نفت را در بورس عرضه کنید خود بخش خصوصی می­آید و تضامین را می­گیرد و بحث های مالی اش خیلی خیلی راحت­تر حل می­شود. لزومی ندارد شرکت ملی نفت ایران این همه وقت صرف کند و تمامی شرکت های خصوصی را پیدا کند و با هر کدام از این شرکت ها به صورت جداگانه مذاکره کند.