افتضاح دولت یازدهم در تجارت خارجی ۹ماهه!

گروه اقتصادی « نسیم آنلاین »: عصر دیروز جدیدترین گزارش گمرک در خصوص وضعیت تجارت خارجی کشور منتشر شد. این گزارش که حاوی عملکرد 9 ماهه نخست سال 95 بود، نکات بسیار تامل برانگیزی را داشت که توجه اقتصاددانان و فعالان اقتصادی را به خود جلب کرد. در حالی که 20 روز تا سالگرد اجرای برجام باقی مانده است، واکاوی دقیق گزارش 9 ماهه گمرک می تواند به خوبی تاثیرات برجام بر حوزه تجارت خارجی کشور را نشان دهد و گشایشهایی که دولتمردان تدبیر و امید از مدتها پیش وعده آن را می دادند در یک ترازوی عادلانه قرار دهند.

دولتمردان تدبیر و امید سال گذشته 50 میلیارد دلار را به عنوان هدفگذاری صادرات غیرنفتی مشخص کرده بودند که تنها در تحقق حدود نصف آن موفق بودند! امسال مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت با افتخار اعلام کردند که با وجود اجرای برجام نه تنها موفق خواهند شد، 50 میلیارد دلار هدفگذاری صادرات غیر نفتی سال گذشته را محقق کنند، بلکه 10 میلیارد دلار دیگر هم به آن خواهند افزود و به 60 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی می‌رسند.

با این وجود بررسی آمار 9 ماهه گمرک که قسمت اعظمی از سال را شامل می‌شود نشان می‌دهد که دولتمردان تنها موفق به تحقق 31 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی شدند و حدود 29 میلیارد دلار یعنی تقریبا نیمی از هدفگذاری صادراتی امسال عقب هستند.

همچنین بررسی وضعیت صادرات غیرنفتی هم نشان می‌دهد که دولتمردان تدبیر و امید از کالاهایی به عنوان عمده‌ترین صادرات غیرنفتی خود نام برده‌اند هیچ کدام از آنها تناسبی با کالاهای غیرنفتی ندارند و به نوعی جزئی از فرآورده‌های نفتی به حساب می‌آیند.

طبق آمار گمرک میعانات گازی، گازهای طبیعی مایع، روغن‌های سبک و فرآورده‌ها (به جز بنزین)، گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده به همراه پروپان مایع شده به عنوان عمده‌ترین کالاهای صادرات غیرنفتی کشور معرفی شدند، که هیچ کدام به عنوان کالای غیرنفتی به حساب نمی‌آیند.

همچنین با وجود تاکید فراوان حسن روحانی و یارانش بر خودکفایی محصولات کشاورزی و افزایش امنیت غذایی، کالاهای اساسی همچنان جز عمده‌ترین اقلام وارداتی کشور به حساب می‌آیند. طبق جدیدترین گزارش گمرک ذرت دامی، لوبیای سویا، قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری، وسایل نقلیه موتوری و برنج در صدر واردات 9 ماه اول امسال قرار گرفتند.

اما با وجود سفر بیش از 200 هیات تجاری و اقتصادی به ایران تغییری در بین خریداران کالاهای ایرانی هم ایجاد نشده و چین همچنان به عنوان عمده‌ترین خریدار کالاهای ایرانی به شمار می‌آید. بنابر آمار گمرک در نه ماهه اول سال‌جاری حجم صادرات غیرنفتی کشورمان به چین به 5 میلیارد و 697 میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 7 و 5 صدم درصد افزایش داشته است. پس از چین به ترتیب امارات ، عراق، ترکیه و کره در رده‌های بعدی قرار دارند و خبری از کشورهای اروپایی و آمریکایی در این بین دیده نمی‌شود.

اما طبق آمار گمرک برخی از کشورهایی هم که در دوران پسابرجام به ایران آمده‌اند، به خوبی توانسته‌اند کالاهای مصرفی خود را به بازار کشورمان تحمیل کنند و در واقع خبری از انتقال تکنولوژی و فناوری به کشور نیست. طبق گزارش گمرک در 9 ماه اول امسال واردات ایران از آلمان که پنجمین کشورعمده طرف معامله با کشورمان بود، 38 و 22 صدم درصد افزایش داشته و در این مدت به یک میلیارد و 780 میلیون دلار رسیده است.

عملکرد بحث برانگیز دولت یازدهم در تجارت خارجی سال اول برجام ما را بر آن داشت، تا مسعود دانشمند عضو اتاق بازرگانی و دبیرکل خانه اقتصاد ایران همکلام شویم. این عضو اتاق بازرگانی با اشاره به آمار تجارت خارجی کشور در 9 ماهه اول امسال به « نسیم آنلاین » گفت: طبق این آمار در صادرات غیرنفتی از نظر وزنی 29 درصد افزایش داشتیم ولی از نظر ارزشی با کاهش رو به رو بودیم، چون قیمتهای جهانی کاهش پیدا کرده است.

دانشمند گفت: می توانستیم تنوع بیشتری به صادراتمان بدهیم تا در صادرات غیرنفتی به اهدافمان برسیم ولی به دلیل پابرجا بودن تحریمهای بانکی و برجام نتوانست تغییری در اقتصاد ایران ایجاد کند.

این عضو اتاق بازرگانی عنوان کرد: تجارت جهانی از نظر قیمت و ارزش دچار سکته شده است و ارزش کالاهای جهانی به دلیل رکود کاهش یافته است. در دوره احمدی نژاد نفت را به طور متوسط 70 دلار می فروختیم و در دوره روحانی 42 یا 43 دلار می فروشیم که اثر خود را روی همه کالاها گذاشته است.

وی افزود: در حال حاضر در دنیا کالا را در جایی تولید می‌کنند که ارزان‌تر تمام شود، به همین دلیل است که رشد اقتصادی در چین و ویتنام انجام می‌شود و نرخ بیکاری در اسپانیا و فرانسه و آمریکا بالا می‌رود.

دبیرکل خانه اقتصاد ایران با انتقاد از وضعیت صادرات غیرنفتی کشور گفت: نباید کالاهایی مانند میعانات گازی و یا گاز مایع به عنوان صادرات غیرنفتی به حساب بیاید چون جز تولید ملی ما نیست. ما هرچقدر به اقتصاد نفتی متکی شویم از تولید ملی دور می‌شویم. وقتی ما یک دلار از فروش نفت به دست می‌آوریم پشت آن کار اتفاق نیفتاده است. اما مثلا کشوری مانند آلمان برای صادرات غیرنفتی خود ارزش افزوده ایجاد می‌کند. ما باید به جای کالای خام به دنبال صادرات ارزش افزوده باشیم.

دانشمند با تاکید بر بی‌ثمر بودن برجام بر اقتصاد کشور به «نسیم آنلاین» گفت: برجام برای ما برجام نشد، اگر برجام همانطور که دولتمردان وعده داده بودند برجام می‌شد، ما به نظام بانکی جهانی وصل می‌شدیم و تولید کننده ما می توانست با استفاده از منابع بانکی جهانی با قیمت ارزان استفاده کند و تسهیلات بانکی را با قیمت 4 تا 5 درصدی به جای 30 درصدی بگیرد و بتواند قیمت کالای تولیدی را به حد رقابت با دنیا برساند.

وی تصریح کرد: همه اینها توان تولید داخل را از بین برده و قیمت تمام شده را از دامنه رقابت دور کرده است. تولید کننده ما هنوز پول را از طریق صرافی انتقال می‌دهد و مواد اولیه را گران تر از حد معمول تهیه می‌کند.

عضو اتاق بازرگانی با اشاره به سفر بیش از 200 هیات تجاری به ایران بیان کرد: آلمان و ایتالبا با ورود به ایران کالاهای مصرفی خود را به ایران غالب و برای خودشان بازار دائمی ایجاد کردند. آنها به ما تکنولوژی نفروختند، چون به دلیل به نتیجه نرسیدن برجام ما حق انتخاب نداشتیم.