چگونه امام حسن عسگری (ع) جامعه شیعه را برای عصر غیبت آماده کرد؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی « نسیم آنلاین »، حضرت امام حسن عسکرى (علیه السلام) در سال 232 هجرى قمرى در روز هشتم ماه ربیع الثانى در شهر مدینه به دنیا آمد، پدر آن حضرت امام بزرگوار حضرت هادى و مادرش خانمى به نام حدیثه بود. نام ایشان حسن، وکنیه آن بزرگوار ابو محمّد واز القاب ایشان زکى و عسکرى است .

از آنجایی که پیشوای یازدهم در محله عسکر در سامرا تحت نظر بود، به این نام شهرت پیدا کرد. از مشهورترین القاب ایشان، نقی، زکی و کنیه اش ابومحمد است. حضرت ۲۲ ساله بودند که پدر ارجمندشان امام هادی(ع) به شهادت رسیدند و مدت امامت ایشان ۶ سال بود و در ۲۸ سالگی و در تاریخ ۲۶۰ هجری قمری به شهادت رسیده و در خانه خود در کنار مرقد پدر به خاک سپرده شد.

درباره شهادت این حضرت آمده است: فرزند عبیدالله بن خاقان گوید: روزی برای پدرم (که وزیر معتمد عباسی بود) خبر آوردند که ابن الرضا - یعنی حضرت امام حسن عسکری - رنجور شده، پدرم به سرعت تمام نزد خلیفه رفت و خبر را به خلیفه داد. خلیفه پنج نفر از معتمدان و مخصوصان خود را با او همراه کرد . یکی از ایشان نحریر خادم بود که از محرمان خاص خلیفه بود، امر کرد ایشان را که پیوسته ملازم خانه آن حضرت باشند، و بر احوال آن حضرت مطلع گردند. و طبیبی را مقرر کرد که هر بامداد و پسین نزد آن حضرت برود، و از احوال او آگاه شود. بعد از دو روز برای پدرم خبر آوردند که مرض آن حضرت سخت شده است، و ضعف بر او مستولی گردیده. پس بامداد سوار شد، نزد آن حضرت رفت و اطبا را - که عموما اطبای مسیحی و یهودی در آن زمان بودند - امر کرد که از خدمت آن حضرت دور نشوند و قاضی القضات (داور داوران) را طلبید و گفت ده نفر از علمای مشهور را حاضر گردان که پیوسته نزد آن حضرت باشند . و این کارها را برای آن می کردند که آن زهری که به آن حضرت داده بودند بر مردم معلوم نشود و نزد مردم ظاهر سازند که آن حضرت به مرگ خود از دنیا رفته، پیوسته ایشان ملازم خانه آن حضرت بودند تا آنکه بعد از گذشت چند روز از ماه ربیع الاول سال 260 ه. ق آن امام مظلوم در سن 29سالگی به شهادت رسید.

دوران زندگی آن حضرت به خصوص دوره شش ساله امامت ایشان، دوران مظلومانه زندگی سراسر رنج امام حسن عسکری(ع) با دوران پر اختناق دو تن از خلفای عباسی، معتضد و معتمد مصادف بود که محدودیت و فشار بسیاری از طرف این حکام بر ایشان وارد شد؛ اما با این وجود کوشش های علمی حضرت به تربیت بیش از یکصد شاگرد عالم و فیلسوف از جمله اسحاق کندری منجر شد. همچنین زمینه های امامت حضرت مهدی(عج) و هدایت کشتی اسلام، به همت و وارستگی این امام معصوم(ع) امکان پذیر شد.

یکی از مهم ترین کارهایی که توسط امام حسن عسگری (ع) صورت گرفت، پنهان نگه داشتن تولد امام زمان (عج) بود است؛ به عبارت دیگر زمینه سازی برای امامت و غیبت امام زمان(ع) از سالها قبل از تولد ایشان آغاز می شود، امام حسن عسکری(ع) با توجه به شرایط دشواری که در آن به سر می بردند و کنترل های شدید بر ایشان، همه تلاش خودشان را به کار بردند تا موضوع تولد حضرت مهدی(عج) را از دشمنان و دستگاه خلافت مخفی نگه دارند .

اما از طرف دیگر این مساله مهم بود که هم باید به گونه ای عمل می کردند که دستگاه خلافت از موضوع تولد امام زمان بی اطلاع بماند و هم برای شیعیان موضوع ولادت آن حضرت مسلم شود که بعدها دچار مشکل نشوند. به همین دلیل امام حسن عسگری (ع) برای یکسری از شیعیان خاص مثل عموهای امام زمان، ابوهاشم جعفری، احمدبن اسحاق و ... موضوع ولادت را آشکار کردند .

تا جایی که امام حسن عسکری(ع) فرزندشان را مدتی در سامرا و سپس در مدینه پنهان کردند و حتی چهل روز پس از تولد حضرت مهدی(ع)، امام حسن عسکری آن حضرت را به مکان نامعلومی فرستادند و پس از چهل روز به مادرشان برگرداند .

یکی از اتفاقات مهم دوران امامت امام حسن عسگری (ع) متفرق بودن اصحاب ایشان بود، به گونه ای که اصحاب نزدیک آن حضرت مانند ابوعلی احمد بن اسحاق اشعری در قم و ابوسهل اسماعیل نوبختی در بغداد می زیستند، فشار و مراقبتی که دستگاه خلافت عباسی، پس از شهادت حضرت رضا (ع) معمول داشت، چنان دامن گسترده بود که جناح مقابل را با سخت ترین نوع درگیری واداشته بود. این جناح نیز طبق ایمان به حق و دعوت به اصول عدالت کلی، این همه سختی را تحمل می کرد، و لحظه ای از حراست (و نگهبانی) موضع غفلت نمی کرد .

اینکه حضرت هادی (ع) و حضرت امام حسن عسکری (ع) هم از سوی دستگاه خلافت تحت مراقبت شدید و ممنوع از ملاقات با مردم بودند و هم امامان بزرگوار ما - جز با یاران خاص و کسانی که برای حل مشکلات زندگی مادی و دینی خود به آنها مراجعه می نمودند کمتر معاشرت می کردند به جهت آن بود که دوران غیبت حضرت مهدی (ع) نزدیک بود، و مردم می بایست کم کم بدان خو گیرند، و جهت سیاسی و حل مشکلات خود را از اصحاب خاص که پرچمداران مرزهای مذهبی بودند بخواهند، و پیش آمدن دوران غیبت در نظر آنان عجیب نیاید .

در زمان امام یازدهم تعلیمات عالیه قرآنی و نشر احکام الهی و مناظرات کلامی جنبش علمی خاصی را تجدید کرد، و فرهنگ شیعی - که تا آن زمان شناخته شده بود - در رشته های دیگر نیز مانند فلسفه و کلام باعث ظهور مردان بزرگی چون یعقوب بن اسحاق کندی ، که خود معاصر امام حسن عسکری بود و تحت تعلیمات آن امام، گردید .