آمریکا هست؛ ولی کم!/ کاخ سفید درباره "طالبان" دروغ می‌گوید

گروه بین الملل « نسیم آنلاین »- نشریه آمریکایی فارین افرز، در گزارشی به بررسی سیاست آمریکا در قبال افغانستان پرداخته و می نویسد:

پانزده سال است که ایالات متحده و شرکای آن در قالب: نیروی بین‌المللی کمک به امنیت افغانستان موسوم به " ایساف " (ISAF) جنگ علیه طالبان را در افغانستان به راه انداخته اند، امّا؛ همواره طالبان حملات این نیروها را دفع کرده است.

یک فرض در سیاست ایالات متحده وجود دارد و آن این است که واشنگتن در نهایت با زور به نتیجه دلخواه خودش در افغانستان نائل می‌شود. گفتنی است که ایالات متحده از ابتدای جنگ در افغانستان، شکست کامل طالبان را به عنوان هدف خود اعلام کرد. امّا، در ادامه هدف ایالات متحده در افغانستان متعادل‌تر شد و به جا گذاشتن یک نیروی امنیتی خاص برای مقابله با طالبان در این کشور در دستور کار قرار گرفت. این نیروی امنیتی ایالات متحده در راستای دفاع از افغانستان در مقابل طالبان به کار گرفته می‌شود.

درست است که اهداف ایالات متحده در افغانستان متعادل‌تر شده است، امّا؛ واشنگتن همچنان به جاه‌طلبی‌های خود در این کشور ادامه می‌دهد. در همین ارتباط، در ماه ژوئیه سال جاری، باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده اعلام کرد که 10 هزار سرباز آمریکایی در افغانستان باقی می‌مانند. به این ترتیب، رئیس جمهور بعدی ایالات متحده نیز موضوع حضور آمریکا در افغانستان را به ارث خواهد برد.

آمارهای مختلف نشان می‌دهد که آیساف و دولت افغانستان کنترل خود را بر جنگ در این کشور از دست داده‌اند. مثلاً؛ طی اطلاعات پنتاگون که اخیراً یکی از نویسندگان آن را منتشر کرده، تصریح شده است که خشونت در افغانستان از سال 2009 به بعد، نسبت به سال‌های اولیه جنگ افزایش یافته است. از سویی دیگر، فعالیت‌های شورشی از آدم‌ربایی گرفته تا فروش سلاح در افغانستان نسبت به زمانی که آمریکا نیروهای نظامی خود را به افغانستان وارد کرد، بیشتر شده است.

برخی آمارهای نگران کننده نشان می‌دهد که از سال 2010، زمانی که آیساف شروع به بررسی نتایج مبارزه در افغانستان کرده است، تعداد حملات شورشیان که به مرگ افسران پلیس افغان و سربازان منجر شده، رو به افزایش است. مهم اینکه، شواهد موجود نشان می‌دهد که گسترش حضور نیروهای ایالات متحده در افغانستان منطقی نیست و واقعیات تأیید می‌کنند که پیروزی قاطع بر طالبان امکان پذیر نیست .

گفتنی است؛ در حال حاضر مشخص نیست که آیا ایالات متحده می‌تواند در مناطقی از افغانستان که نیروهای نظامی به صورت دائمی استقرار ندارند از احیای قوی و نهایی طالبان ئر بخش های زیادی از خاک افغانستان جلوگیری کند یا خیر. از سویی دیگر، هزینه های مرتبط با خروج کامل ایالات متحده از افغانستان به طور بالقوه بسیار بالا و اجتناب ناپذیر است .

علاوه بر این، هزینه‌های اضافی مرتبط با باقی ماندن نیروها در افغانستان نیز زیاد است و این در حالی است که امکان پیروزی مطلق علیه طالبان وجود ندارد و ایالات متحده و شرکای آن همچنان در حال مبارزه با تروریست‌ها به منظور جلوگیری از شکست نهایی هستند. در مقطع زمانی فعلی باید این سوال اساسی مطرح شود که آیا مزایای به تاخیر انداختن خروج نیروها از افغانستان از هزینه‌های آن بیشتر است.

منطق گسترش بیشتر نیروهای نظامی در افغانستان بیشتر بصری است. مهم اینکه؛ نتایج خروج آمریکا از عراق و ظهور گروه‌های تروریستی در آن فراموش نشدنی است. اگر ایالات متحده آمریکا به طور کامل از افغانستان خارج شود، نیروهای افغان باید به دفع تلاش‌های طالبان که به منظور تصرف این کشور صورت می‌گیرد، بپردازند. با توجه به اینکه حتی با حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان، طالبان موفقیت‌هایی به دست آورده است، این گروه تا کنون نشان داده که میل و توانایی برای تصرف قلمرو افغانستان را دارد.

واقعیت تأمل برانگیز این است که بدون ادامه پشتوانه ایالات متحده برای افغان‌ها، زیان‌های قابل توجه امّا، مشخصی در انتظار افغان‌ها است.

در این شرایط، برخی از افراد مانند دیوید پترائوس به عنوان فرمانده سابق نیروهای آیساف و رئیس سازمان سیا از حضور نیروهای نظامی بین‌المللی در افغانستان حمایت کرده، وی معتقد است که در شرایطی که خلاء قدرت در افغانستان به وجود بیاید، احتمال قدرت‌گیری القاعده و داعش در آن زیاد است. با این حال، بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که منطق ماندن نیروهای نظامی در افغانستان تا حدودی شکننده است.

احتمال بسیار کمی وجود دارد که در شرایط فعلی، نیروهای بین‌المللی و آمریکایی بتوانند موفقیت‌های قابل توجهی در برابر طالبان در افغانستان به دست بیاورند. توضیح اینکه؛ در طول 15 سال گذشته نیروهای بین‌المللی و آمریکا که تعدادشان از الان بیشتر بوده، نتوانسته‌اند که در برابر طالبان موفقیتی کسب کنند و گمان نمی‌رود در حال حاضر که تعداد نیروهای بین‌المللی کاهش یافته، بتوانند موفقیتی کسب نمایند. اکنون، شورش پایدار طالبان‌ها علیه نیروهای ملی افغانستان که توسط ایالات متحده و متحدان آن تقویت شده‌اند، افزایش یافته است .

از سویی دیگر، تحقیقات دانشگاهی نشان می‌دهد که درگیری‌هایی که در آنها کمک‌های خارجی به شورشیان انجام می‌شود نسبت به انواع دیگر جنگ‌ها، طولانی‌تر هستند. علاوه بر این، مناطق کوهستانی افغانستان و تامین مالی طالبان‌ها از طریق قاچاق می‌تواند به طور قابل توجهی به تداوم جنگ داخلی در این کشور کمک کند . همچنین، حمایت مالی برخی از کشورها مانند پاکستان، عربستان سعودی و بعضی از کشورهای حاشیه خلیج فارس از شورشیان در افغانستان به توانایی طالبان‌ها برای مقابله با نیروهای نظامی کمک کرده است. اطلاعات منتشر شده توسط وزارت دفاع افغانستان موید این موضوعات است. با توجه به تمامی آنچه گفته شد، می‌توان گفت که در حال حاضر بی‌ثباتی و خشونت همچنان در افغانستان وجود دارد و حتی در هفت سال اخیر شرایط در این کشور نسبت به سال‌های اول جنگ بدتر شده است. اوج خشونت حوادث افغانستان را در حد فاصل ژانویه 2002 تا دسامبر 2015 شاهد هستیم، زمانیکه تعداد کشته‌های سربازارن ایالات متحده در افغانستان به حدود 100 هزار نفر رسید.

به نظر می‌رسد علاوه بر طول عمر طالبان در افغانستان که بسیار طولانی شده است، مقابله با گسترش نفوذ آن در اقصا نقاط این کشور نیز نشدنی است. در اواخر سال 2013، جهانیان در کمال ناباوری مشاهده کردند که گروهی به نام داعش با حمایت مالی ایالات متحده و دریافت سلاح و آموزش از این کشور علیه نیروهای نظامی عراق به تاخت و تاز پرداختند. امروز مشاهده می‌کنیم که این گروه تروریستی-تکفیری بخش‌های گسترده‌ای خاک عراق و سوریه (اگرچه قسمت‌های مهمی از قلمرو عراق و سوریه از کنترل داعشی‌ها خارج شده است) را تصرف کرده است.

به دنبال وقایعی که در عراق رخ داده است، نیروهای طالبان در افغانستان نیز با شدت عمل بیشتری در حال فعالیت هستند. در همین شرایط، ادامه درگیری نظامی ایالات متحده در افغانستان به امید کنترل نیروهای افغان بر این کشور در جریان است. بر اساس استدلال برخی افراد مانند دیوید پترائوس، عدم برخورداری سازمان‌های تروریستی از قلمرو سرزمینی موجب می‌شود که آنها تهدید کمتری برای ایالات متحده باشند. در همین ارتباط، جاکوب، شاپیرو، استاد دانشگاه پرینستون تحلیل کرده است که سازمان‌های تروریستی بدون خاک با مشکلاتی مواجه هستند و بزرگترین معضل آنها در برقراری ارتباط با دیگر کشورها است و این موضوع تأثیرگذاری آنها را کاهش می‌دهد.

با وجود عدم دسترسی طالبان به قلمروی سرزمینی مشخص دو مشکل اساسی در برخورد با آنها وجود دارد. اول اینکه ، بعید به نظر می‌رسد که ایالات متحده و متحدانش بتوانند گسترش طالبان در افغانستان را خنثی کنند. در تأیید این ادعا می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در حال حاضر و با وجود حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان، طالبان کنترل دولت در ولایات مختلف از جمله قندهار و ارزگان را به چالش کشیده است .

در همین حال، بازرس ویژه در امور بازسازی افغانستان اعلام کرده است که از ماه ژانویه سال جاری، دولت افغانستان کنترل پنج درصد دیگر از مناطق این کشور را از دست داده است. برخی آمارها نشان می‌دهد که در حال حاضر تنها 65.6 درصد از قلمرو افغانستان در کنترل دولت است و امّا، برخی منابع دیگر تخمین می‌زنند که حدود یک پنجم خاک افغانستان در کنترل طالبان‌ها است یا در معرض خطر قررا دارد. همچنین شواهد موجود نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر بروز تلفات دو طرف در جنگ افغانستان نسبت به سال‌های اول جنگ افزایش یافته است.

آمار افزایش حملات در افغانستان را طی سال های اخیر تایید می کند

البته آیساف اجازه نمی‌دهد که اطلاعات مربوط به جنگ افغانستان به صورت واضح منتشر شود، امّا؛ همان داده‌هایی که منتشر شده است نیز گویای واقعیت‌ها هستند. آمارهای منتشره از سال 2010 به بعد نشان می‌دهد که درگیری‌های مرگبار میان نیروهای نظامی و پلیس افغانستان با شورشیان افزایش چشمگیری یافته است.

بروز درگیری‌های شدید میان طرفین در جنگ در افغانستان به کاهش حضور نیروهای بین‌المللی در این کشور منجر شده و کشورهای دیگر ترجیح می‌دهند که نیروهای خود را از این کشور خارج کنند.

گفتنی است که شواهد موجود تنها بخشی از توانمندی‌های طالبان‌ها را نشان می‌دهد. برای سالها، طالبان‌ها استراتژی طولانی کردن مدت زمان حضور آمریکا و متحدانش در افغانستان را پیگیری کرده‌اند تا در نهایت نیروهای بین‌المللی نسبت به موفقیت‌شان در این کشور ناامید شوند. حال این سوال اساسی پیش می‌آید که آیا طالبان تاکنون تمامی ظرفیت‌های خود را به نمایش گذاشته است.

واقعیتی وجود دارد و آن اینکه، طالبان دسترسی به یک پناهگاه نسبتا امن پشت مرزهای پاکستان دارد و می‌تواند در مواقع مورد نیاز در زمین‌های ناهموار میان افغانستان و پاکستان پناه بگیرد و به همین دلیل نسبت به نیروهای نظامی افغانستان و نیروهای بین‌المللی از مزیت برخوردار است و شاید به همین دلیل لازم نیست که تمامی ظرفیت‌های نظامی خود را نشان دهد. البته باید یادآور شد که به دلیل تفاوت در توانایی‌های نظامی دو طرف -برتری نیروهای آیساف- تلفات طالبان‌ها به مراتب بیشتر است.

در همین ارتباط، داده‌های پنتاگون نشان می‌دهد که از میان هزاران درگیری مرگبار میان نیروهای ایساف و شورشی‌ها در افغانستان، نیروهای بین‌المللی تنها در موارد اندکی و در حدود 6 درصد از درگیری‌ها تلفات داده‌اند، این در حالی است که در حدود 95 درصد از موارد طالبان‌ها دچار تلفات داشته‌اند. برای مشخص کردن این موضوع که در واقع طالبان اداره کننده خشونت در افغانستان است باید به حوادث این کشور در دوران انتخابات نگاه کنیم.

طالبان در آن زمان به شدت تلاش می‌کرد که میزان مشارکت مردم در انتخابات را به حداقل برساند. در همین راستا، طالبان در روی انتخابات، حملات قابل توجهی را در اقصا نقاط افغانستان سامان داد و شواهد نشان از افزایش این حملات نسبت به روزهای دیگر داشت. به این ترتیب، واقعیات نشان داد که طالبان توانایی تأثیرگذاری بر ناآرامی‌ها در افغانستان را نه تنها در روز انتخابات بلکه در روزها و هفته‌های بعد از آن نیز دارد.

پس از حضور ایالات متحده در افغانستان، بسیاری از بخش‌های این کشور تحت کنترل طالبان‌ها درآمده است، بنابراین می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که افزایش حضور نظامی آمریکا در افغانستان و یا ادامه این حضور، راه حل مشکلات افغان‌ها نیست.

در حال حاضر، بخش‌های زیادی از قلمرو عراق و سوریه در کنترل داعش قرار گرفته و شرایط مشابهی در لیبی و شبه جزیره سینا در مصر در حال رخ دادن است و به این ترتیب، نیاز است که واشنگتن برای مقابله با گسترش نفوذ تروریست‌ها در این مناطق فکری بکند و نه اینکه حضور خود را در افغانستان گسترش دهد.

از سویی دیگر، حضور یک و نیم دهه‌ای نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان، هزینه گزافی را برای این کشور داشته است. از سویی دیگر ایالات متحده در مقابل سوال‌هایی مانند تلفات جانی که در این جنگ پرداخت کرده، قرار گرفته است. با این شرایط، باید دید که آیا ایالات متحده و متحدانش به منظور جلوگیری از افزایش تلفات‌شان در جنگ افغانستان، با وجود ادامه فعالیت طالبان به خروج خود از این کشور شتاب خواهند داد.

این سوال در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از شهروندان افغان به حمایت از نیروهای آمریکا و متحدانش به مقابله با طالبان‌ها برخواستند و جان خود را از دست دادند و حال آنکه این تلاش‌ها بی‌نتیجه بوده و طالبان همچنان به فعالیت خود در این کشور ادامه می دهد.

با توجه به شرایط موجود و افزایش ناامنی در افغانستان، تعداد زیادی از شهروندان این کشور خواستار خروج از آن و رفتن به کشورهای دیگر و از جمله آمریکا هستند. در همین ارتباط، نیویورک تایمز در ماه آگوست اعلام کرد که حدود 12 هزار و 600 نفر از افغان‌ها خواستار رفتن به آمریکا هستند و تنها برای 2 هزار و 500 نفر از آنها ویزا صادر شده است.

واقعیت این است که رها کردن پروژه‌ای که طی آن آمریکا و متحدانش 15 سال در افغانستان حضور یافتند، میلیاردها دلار هزینه کردند و جان هزاران نفر گرفته شد، دلخراش است.

اگرچه درگیری ایالات متحده در جنگ افغانستان در بسیاری از جهات نتیجه‌ای به دنبال نداشته است، امّا؛ باید دانست که ادامه حضور آمریکا در این کشور نیز موفقیتی به دنبال نخواهد داشت.

در همین ارتباط، استرو تلر، مدیر اجرایی گوگل ایکس به خوبی تصریح کرده است که شکست زمانی اتفاق می‌افتد که شما می‌دانید آنچه در حال انجام دادن آن هستید، اشتباه است و زمانیکه جلوی آن را بگیرید می‌شود "درس گرفتن" و اگر به انجام آن ادامه دهید، سرافکندگی بیش از پیش ادامه می‌یابد.